Η σιδηροδρομική αγορά της Αγγλίας είναι μια από τις πλέον ώριμες ευρωπαϊκά και έχει διέλθει όλα σχεδόν τα στάδια που χαρακτήρισαν τη σιδηροδρομική βιομηχανία κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων. Αντίθετα, η ελληνική έχει… κολλήσει στο παρελθόν, κάπου στα τέλη του 19ου αιώνα…Στην Αγγλία η μεγάλη επένδυση που ετοιμάζει η κυβέρνηση Συντηρητικών – Φιλελευθέρων σε συνεργασία με τους ιδιωτικούς φορείς του σιδηροδρόμου για το πέρασμα σε μια νέα εποχή ακόμα πιο γρήγορων τρένων, συναντάει τη δυσαρέσκεια μερίδας της βρετανικής κοινωνίας.
Όχι άλλα (γρήγορα) τρένα
Την ίδια στιγμή στην Αγγλία πονοκέφαλος έχει πιάσει τον Douglas Oakervee, τον επικεφαλής της σιδηροδρομικής εταιρείας High Speed 2 (HS2), ο οποίος πρέπει να πείσει το κοινό ότι η επένδυση των 34 δισ. λιρών στην επέκταση του δικτύου από το Λονδίνο προς τη βόρεια Αγγλία είναι μια καλή ιδέα που πρέπει να υλοποιηθεί. Τους τελευταίους μήνες η προοπτική του συγκεκριμένου σχεδίου είχε αμφισβητηθεί σθεναρά από την Τράπεζα της Αγγλίας παρά την επιμονή του πρωθυπουργού David Cameron, ο οποίος άλλωστε υπήρξε κι ο εισηγητής της.
Το μεγαλόπνοο σχέδιο δεν έχει καταφέρει να πείσει τους οικονομολόγους ότι μπορεί να είναι βιώσιμο οικονομικά, ενώ και μέσα στην ίδια τη βρετανική κυβέρνηση –η οποία θα το χρηματοδοτήσει- υπάρχουν μεγάλες αμφιβολίες. «Ενδέχεται να παρουσιάσει προβλήματα σε ένα ή πολλά σημεία» επισημαίνουν για το σχέδιο οι Sunday Times (1/7/2012). Την ίδια στιγμή, ο επικεφαλής της HS2, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του μόλις το Μάρτιο του 2012, υποστηρίζει ότι το βρετανικό κράτος «δεν θα χρειαστεί να κόψει μια επιταγή αύριο το πρωί». Το κόστος θα επιμεριστεί σε όλη τη διάρκεια της κατασκευής του έργου –περίπου 20 χρόνια– κι έτσι το ετήσιο κόστος δεν θα ξεπερνάει τα 2 δισ. λίρες (2,52 δισ. ευρώ).
Το χρονοδιάγραμμα του έργου είναι σύνθετο: Αυτό το διάστημα η HS2 και ο Douglas Oakervee θα αναζητήσουν χρηματοδότες από τον ιδιωτικό τομέα οι οποίοι θα συμμετάσχουν στο έργο. Ο προϋπολογισμός, εφόσον η κυβέρνηση καταλήξει κι επίσημα στην επιλογή στήριξης του έργου, θα υποβληθεί για έγκριση στη Βουλή το φθινόπωρο του 2013 και το έργο θα ξεκινήσει με τη διαδικασία fast track που εμείς στην Ελλάδα όλο ακούμε αλλά δεν βλέπουμε. Η HS2 προσέλαβε πρόσφατα τον 71 ετών μηχανολόγο Douglas Oakervee με σκοπό να αξιοποιήσει την εμπειρία του στη διαχείριση γιγαντιαίων Projects ΣΔΙΤ. Ο Oakervee εργάστηκε στο έργο κατασκευής του αεροδρομίου του Hong Kong αλλά και στο μεγάλο σιδηροδρομικό έργο Crossrail το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη. Μάλιστα το τελευταίο θα είναι ένα έργο-βαρόμετρο, καθώς η ολοκλήρωσή του θα επιτρέψει στη βρετανική κυβέρνηση να θέσει σε εφαρμογή το νέο έργο.
Θα βρεθούν χρηματοδότες; Η βρετανική εφημερίδα θυμίζει ότι η κατασκευή της HS1 απέδειξε ότι οι ιδιώτες δεν είναι ιδιαίτερα πρόθυμοι να ρισκάρουν τα χρήματά τους –τουλάχιστον στη φάση της κατασκευής των μεγάλων έργων– και προτιμούν να επενδύουν σε ύστερη φάση, όταν η υποδομή έχει ολοκληρωθεί και ξεκινάει η λειτουργία. Από την πλευρά του ο Douglas Oakervee είναι αισιόδοξος ότι θα καταφέρει να μαζέψει ένα σεβαστό ποσό από την ιδιωτική αγορά: Ποντάρει στα μεγάλα funds και στα συνταξιοδοτικά ταμεία που είναι παραδοσιακοί επενδυτές σε έργα υποδομών. «Αν μιλάμε για τα μεγάλα ιδιωτικά funds, αυτά δεν πρόκειται καν να το σκεφτούν αν δεν λύσουμε πρώτα τα γραφειοκρατικά προβλήματα» υπενθυμίζει σαν καλός μάνατζερ προς το Δημόσιο ο D. Oakervee.
Γιατί να πληρώσω;
Σύμφωνα με τους αρχικούς υπολογισμούς, κάθε μια λίρα που θα επένδυε το κράτος θα παρήγαγε κέρδη 2,40 λιρών. Τον Ιανουάριο του 2012 το Υπουργείο Οικονομικών (Department of Treasury) αναθεώρησε αυτή την πρόβλεψη: Για κάθε μία λίρα τα κέρδη θα είναι 1,40, ενώ στις αρχές του καλοκαιριού η απόδοση είχε πέσει στο 1,20. Οι υποστηρικτές του έργου φθίνουν, καθώς ακόμα κι αυτοί που έχουν αναλάβει να το διεκπεραιώσουν, όπως ο υπουργός Οικονομικών George Osborne, κάνουν πίσω. Η τραπεζική κρίση που ξέσπασε εκ νέου στην Αγγλία και η συνεχιζόμενη αναταραχή στην Ευρωζώνη έχουν θέσει άλλες προτεραιότητες. Όπως επισημαίνουν οι Sunday Times, ακόμα και ο πρώην υπουργός Μεταφορών Philip Hammond, που υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του έργου, προειδοποιεί ότι πρέπει να τεθεί υπό αυστηρό δημοσιονομικό έλεγχο αν η αναλογία επένδυσης κερδών πέσει κάτω από 1:1,50.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η πληρότητα των βρετανικών σιδηροδρόμων έχει αυξηθεί. Μάλιστα υπολογίζεται ότι στη μεγάλη γραμμή που συνδέει το Λονδίνο με το Μάντσεστερ και τη Γλασκώβη θα φτάσει στο μέγιστο της δυνατότητάς της πριν το 2020 –αυτός είναι και ο λόγος που η ΗS2 βιάζεται να ξεκινήσει τα έργα. Την ίδια στιγμή τοπικές κοινωνίες αντιδρούν στα έργα, θεωρώντας ότι θα διαταράξουν τη ζωή στην ύπαιθρο και θα επιβαρύνουν περαιτέρω την ήδη βεβαρημένη κυκλοφοριακά περιοχή. Η εταιρεία έχει προγραμματίσει τρεις γύρους επαφών με εκπροσώπους τοπικών οργανώσεων, σε μια προσπάθεια να πείσουν τους κατοίκους των περιοχών απ’ όπου θα διέλθει η νέα γραμμή ότι μια τέτοια επένδυση θα είναι προς το συμφέρον τους, ενώ θα τηρηθούν όλα τα προβλεπόμενα μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας.
