«Κομίζουμε γλαύκας εις Αθήνας» αν πούμε ότι τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά στον κόσμο μας. Ο πόλεμος και η δυστυχία μονοπωλούν τους τίτλους των ειδήσεων μαυρίζοντας την ψυχή μας, και το χειρότερο είναι ότι οι επιστήμονες επιβεβαιώνουν με έναν ακριβή τρόπο μέτρησης πως όντως το καράβι πάει προς τα βράχια. 
Ανάλυση του κ. Θανάση Λυρτσογιάννη (έντυπο τεύχος Νοεμβρίου 2023).
Το μέσο με το οποίο παρακολουθούνται και υπολογίζονται επιστημονικά τα βήματα του κόσμου μας προς το τέλος του, είναι το λεγόμενο «ρολόι της Αποκάλυψης». Πρόκειται για ένα γιγαντιαίο ρολόι το οποίο χρησιμοποιεί μια ομάδα επιστημόνων για να εκτιμήσει πόσο κοντά βρισκόμαστε στον πυρηνικό αφανισμό και στην απόλυτη καταστροφή, με βασικό κριτήριο τα γεγονότα που συμβαίνουν καθημερινά.
Η συγκεκριμένη ομάδα μετακίνησε φέτος νωρίτερα το δείκτη κατά δέκα δευτερόλεπτα μπροστά, αναφέροντας τα εξής: «Το Συμβούλιο Επιστήμης και Ασφάλειας του Bulletin of the Atomic Scientists (Δελτίου των Ατομικών Επιστημόνων) μετακινεί τους δείκτες του ρολογιού της Ημέρας της Κρίσεως προς τα εμπρός, κυρίως λόγω των αυξανόμενων κινδύνων από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το ρολόι βρίσκεται τώρα στα 90 δευτερόλεπτα πριν από τα μεσάνυχτα –το πιο κοντινό στην παγκόσμια καταστροφή σημείο που έχει καταγραφεί ποτέ».
Σε αυτή τη μετακίνηση του δείκτη, εκτός από τον πόλεμο στην Ουκρανία, σημαντικό ρόλο έπαιξε και η κλιματική κρίση. Ωστόσο δεν έχει προστεθεί ακόμα στο ρολόι ο πόλεμος στη Γάζα. Κι αυτό σημαίνει πως είμαστε ακόμα πιο κοντά στα μεσάνυχτα, από τα 90 δευτερόλεπτα που έχουν ήδη καταγραφεί.
Η Rachel Bronson, διευθύνουσα σύμβουλος του Δελτίου των Ατομικών Επιστημόνων, τόνισε χαρακτηριστικά: «Για όποιον αναρωτιέται τι θα συμβεί όταν φτάσουμε στο σημείο 0, τότε που το ρολόι θα δείξει μεσάνυχτα, η απάντηση είναι ότι θα έχει προηγηθεί κάποιου είδους ανταλλαγή πυρηνικών πυρών ή μια καταστροφική κλιματική αλλαγή που θα εξαφανίσει σε μία στιγμή την ανθρωπότητα. Πραγματικά, δεν θέλουμε να φτάσουμε ποτέ εκεί –αν και η αλήθεια είναι ότι δεν θα το καταλάβουμε καν».
Το πόσο κοντά είμαστε σε ένα νέο παγκόσμιο πόλεμο μπορεί κανείς να το διαπιστώσει από τις εκτιμήσεις ανθρώπων που έχουν γνώση, εξουσία και πληροφορίες. Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της Wall Street έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τον αυξημένο γεωπολιτικό κίνδυνο.
Μερικοί, μάλιστα, έθεσαν στο τραπέζι της συζήτησης ακόμη και την κάποτε αδιανόητη προοπτική ενός νέου παγκόσμιου πολέμου: Ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής της Bridgewater κ. Ray Dalio λέει ότι υπάρχει 50% πιθανότητα να ξεσπάσει μια σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, ενώ ο επικεφαλής της JP Morgan κ. James Dimon προειδοποιεί για την πιο σοβαρή παγκόσμια κρίση από το 1938 (αναφερόμενος στη χρονιά που η ναζιστική Γερμανία προσάρτησε τμήματα της Τσεχοσλοβακίας και ενέτεινε τις διώξεις κατά των Εβραίων). Ο ίδιος, σε συνέντευξή του στη βρετανική εφημερίδα Sunday Times επισήμανε ότι ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς έκανε τον κόσμο πιο τρομακτικό και απρόβλεπτο.
Το καθοριστικό στοιχείο, σύμφωνα με τους διεθνείς αναλυτές, είναι η τυχόν εμπλοκή του Ιράν. Προς το παρόν οι ηγέτες του Ιράν και άλλων δυνάμεων που πρόσκεινται ή χρηματοδοτούνται από αυτό, μπορεί να έχουν μια σκληρή ρητορική, αλλά επιδεικνύουν πραγματισμό. Όμως, οι πληθυσμοί των μουσουλμανικών χωρών βρίσκονται σε υπερδιέγερση, κι αυτός είναι ένας κρίσιμος παράγοντας, ο οποίος, αν ξεπεράσει την επικίνδυνη νοητή γραμμή, ενδέχεται να συμπαρασύρει τις ηγεσίες τους.
Το ελληνικό παράδοξο
Προς το παρόν, ο πόλεμος στο Ισραήλ δεν προκαλεί προβλήματα στο διεθνές οικονομικό πεδίο· το αντίθετο, μάλιστα. Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές (σ.σ. στις 15 Νοεμβρίου), οι τιμές στο πετρέλαιο όχι μόνο δεν είχαν εκτοξευτεί στα ύψη, αλλά, μετά την άνοδο των πρώτων ημερών, είχαν ήδη αρχίσει να υποχωρούν.
Δυστυχώς στη χώρα μας οι τιμές στην αντλία δεν προσαρμόστηκαν στην πτώση των διεθνών τιμών, αλλά ακολούθησαν τον κανόνα του πυραύλου και του φτερού. Τι σημαίνει αυτό; Ότι κατά την απογείωση οι τιμές στην αντλία ανεβαίνουν σαν πύραυλος, αλλά κατά την προσγείωση υποχωρούν όπως ένα φτερό που πέφτει αργά…
Πάντως, παρά την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου, είναι πάντα παρών ο κίνδυνος για επανάληψη της μεγάλης κρίσης του 1973, τότε που οι τιμές έφτασαν στα ύψη και που οι οικονομίες των βιομηχανικών χωρών παγιδεύτηκαν στην ύφεση και στη στασιμότητα. Κάποιοι ειδικοί δίνουν στο σενάριο αυτό πιθανότητες 50%.
Όλα θα εξαρτηθούν από τη στάση που θα τηρήσουν η Σαουδική Αραβία και το Ιράν στην προμήθεια της παγκόσμιας οικονομίας με πετρέλαιο. Οι ειδήμονες εκτιμούν πως στην περίπτωση του κακού σεναρίου το πετρέλαιο θα εκτοξευτεί στα 140 έως 150 δολάρια το βαρέλι και ότι η μεγάλη χαμένη θα είναι η Ευρώπη.
Ειδικά για την Ελλάδα, τώρα, οι συνέπειες του πολέμου είναι ελάχιστες, καθώς οι οικονομικές σχέσεις μας με το Ισραήλ είναι περιορισμένες. Περισσότερο έχουν πληγεί ταξιδιωτικά γραφεία και επενδυτές ακινήτων με Ισραηλινούς πελάτες.
Στο γεωπολιτικό πεδίο, μάλιστα, και συγκεκριμένα στο φλέγον ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, η Ελλάδα σήμερα έχει το πλεονέκτημα, αλλά δυστυχώς η κυβέρνηση δεν το αξιοποιεί. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Ιωάννης Μάζης, «χάσαμε άλλη μια ευκαιρία να δείξουμε στη διεθνή κοινότητα το ρόλο της Τουρκίας».
Ωστόσο υπάρχει ακόμα μία μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα: Να προωθήσουμε την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου East Med, ο οποίος θα την αναβαθμίσει γεωπολιτικά. Ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς και η στάση της Τουρκίας έχουν ήδη αποκλείσει οποιαδήποτε πιθανότητα να περάσει από την Τουρκία ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από την ανατολική Μεσόγειο. Για να υλοποιηθεί όμως ο East Med, πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να αξιοποιήσει τη συγκυρία, να αναλάβει πρωτοβουλίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να αντισταθεί στις ΗΠΑ, οι οποίες εξαρχής είχαν τορπιλίσει το συγκεκριμένο έργο.
