Η νέα εποχή στη ναυτιλιακή βιομηχανία φέρνει μαζί της προκλήσεις και ευκαιρίες που επηρεάζουν την εξέλιξή της σε όλα τα επίπεδα παγκοσμίως, από το εμπορικό και το τεχνολογικό μέχρι το ενεργειακό και το γεωπολιτικό.
Άρθρο του κ. Νικόλαου Μαυρίκου, προέδρου του Πανελλήνιου Συλλόγου Εφοδιαστών Πλοίων και Εξαγωγέων / ΠΣΕΠΕ (έντυπο τεύχος Μαρτίου 2024).
Η υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, η στροφή προς την πράσινη ανάπτυξη και η προσαρμογή στις γεωπολιτικές αλλαγές είναι απαραίτητες για ένα βιώσιμο μέλλον. Για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα του εφοδιασμού των πλοίων, οι φορολογικές επιβαρύνσεις και οι δασμοί, η ραγδαία ανάπτυξη της κρουαζιέρας, αλλά και οι επιπτώσεις της κρίσης του Σουέζ είναι τα βασικά ζητήματα που τις απασχολούν σήμερα, με το βλέμμα πάντα στραμμένο στην ακμάζουσα πορεία της ελληνικής ναυτιλίας και στην έγκαιρη προσαρμογή της σε όλες τις σύγχρονες επιταγές.
Στην Ελλάδα, ο εφοδιασμός πλοίων των γραμμών εξωτερικού αποτελεί το δεύτερο στόχο ανάπτυξης της εξαγωγικής δραστηριότητας της χώρας και έχει τεράστιες δυνατότητες χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερα κίνητρα από το κράτος, παρά τον έντονο διεθνή ανταγωνισμό. Ωστόσο απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξή του είναι να διατίθενται τα εφόδια χωρίς δασμοφορολογικές επιβαρύνσεις.
Από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τις Οδηγίες 112/ 2006 για τον ΦΠΑ και 262/20 για τον ΕΦΚ προβλέπεται δυνατότητα απαλλαγής των εφοδίων από τους σχετικούς φόρους, ενώ με τον κανονισμό 1186/09 (άρθρο 132) δίνεται η ευχέρεια στα κράτη-μέλη να θεσπίσουν τις διατάξεις για τις απαλλαγές από δασμούς.
Ενώ όμως στα υπόλοιπα κράτη της Ε.Ε. οι απαλλαγές εφαρμόζονται χωρίς παρεκκλίσεις, στη χώρα μας παρατηρούνται περιορισμοί, είτε λόγω του «προσώπου» που παραλαμβάνει τα εφόδια επί του πλοίου είτε λόγω της κατηγορίας των πλοίων.
Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα εφαρμόζονται τα εξής:
- Δεν παρέχεται απαλλαγή από δασμό, ΕΦΚ, ΦΚ και ΦΠΑ των εφοδίων που πωλούνται σε πρόσωπα που δεν είναι πλοιοκτήτες αλλά εκμεταλλεύονται ένα χώρο του πλοίου για σκοπούς σίτισης και ψυχαγωγίας των επιβατών και του πληρώματος. Όπως είναι γνωστό, σε πολλά πλοία (κυρίως κρουαζιερόπλοια και ferry) οι πλοιοκτήτες αναθέτουν σε εξειδικευμένες επιχειρήσεις την εκμετάλλευση ορισμένων χώρων των πλοίων (εστιατόρια, μπαρ, ΚΑΕ κλπ.) για την κάλυψη των αναγκών του πληρώματος ή / και των επιβατών. Αυτές οι επιχειρήσεις δρουν στο πλοίο αντί του πλοιοκτήτη και πρέπει να έχουν όλες τις δυνατότητες εφοδιασμού των καταστημάτων τους, όπως θα τις είχε ο πλοιοκτήτης αν εκμεταλλευόταν ο ίδιος το χώρο που καταλαμβάνουν αυτές.
Έτσι, ενώ αρκετά πλοία –κυρίως κρουαζιερόπλοια– προσεγγίζουν τα ελληνικά λιμάνια και θα έπρεπε να αναθέτουν πρωτίστως σε ελληνικές επιχειρήσεις την προμήθεια τροφίμων, ποτών και καπνικών προϊόντων, εξαιτίας της μη απαλλαγής από δασμοφορολογικές επιβαρύνσεις απευθύνονται σε επιχειρήσεις άλλων κρατών-μελών, οι οποίες παραδίδουν ανεμπόδιστα τα προϊόντα αυτά στα ελληνικά λιμάνια –εφόσον τέτοια εμπόδια δεν υφίστανται στις χώρες τους– είτε εφοδιάζονται σε ξένα λιμάνια τα οποία προσεγγίζουν κατά την άσκηση της μεταφορικής ή εμπορικής τους δραστηριότητας.
- Επιπλέον, στην εθνική νομοθεσία δεν υπάρχει πρόβλεψη για την απαλλαγή από δασμό, ΕΦΚ, ΦΚ και ΦΠΑ για τα τροφοεφόδια που παραδίδονται σε ελληνικά πολεμικά πλοία και σε πολεμικά πλοία που δεν ανήκουν σε χώρες του ΝΑΤΟ, όταν αυτά αποπλέουν για το εξωτερικό, αν και το άρθρο 148 (παράγραφος β’) της Οδηγίας 112/2006 το ορίζει ρητά. Το ίδιο συμβαίνει και με τα επαγγελματικά τουριστικά πλοία που αποπλέουν για το εξωτερικό.
Πρόσφατα η Γενική Διεύθυνση Τελωνείων δεσμεύτηκε για την επίλυση του πρώτου ζητήματος με έκδοση σχετικής εγκυκλίου, ενώ, όσον αφορά το δεύτερο θέμα, δεσμεύτηκε να υποβάλει πρόταση λύσης στην πολιτική ηγεσία για την ψήφιση σχετικού νόμου.
Η δυναμική της κρουαζιέρας
Η αξιοσημείωτη ανάπτυξη της κρουαζιέρας τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και η επακόλουθη αύξηση των επισκεπτών της κρουαζιέρας αποτελούν μια θετική εξέλιξη, με σημαντικό οικονομικό όφελος για τη χώρα.
Το 2023, στο λιμάνι του Πειραιά σημειώθηκε εντυπωσιακή αύξηση κατά 85% στο σύνολο των επιβατών, σε σύγκριση με το 2022. Εξυπηρετήθηκαν περίπου 1,5 εκατομμύριο επιβάτες (έναντι 880.000 το 2022), ενώ οι επιβάτες homeport ανήλθαν σε περίπου 800.000 (έναντι 380.000 το 2022).
Το 2024 φαίνεται να είναι ακόμη πιο δυναμικό για τον κλάδο της κρουαζιέρας, καθώς έχουν ήδη γίνει κρατήσεις για 1.070 αφίξεις, ενώ αναμένεται νέο ρεκόρ στον τομέα των πλοίων homeport, με περίπου 800 κρατήσεις.
Η Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα είναι ένας σημαντικός κόμβος στη Μεσόγειο, με μεγάλες προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης και με σημαντικά αναπτυγμένες δυνατότητες homeporting.
Για τους λόγους αυτούς, στο πλαίσιο των κοινών δράσεών του με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά (ΕΒΕΠ), ο ΠΣΕΠΕ συμμετείχε με 10 εταιρείες-μέλη του στην 1η Ευρωπαϊκή Έκθεση Κρουαζιέρας «Cruise Week Europe: Innovation Expo 2024», την οποία διοργάνωσε η Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας CLIA στη Γένοβα, από τις 12 έως τις 14 Μαρτίου.
Οι εταιρείες-μέλη του ΠΣΕΠΕ είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε άμεση επαφή με τους επικεφαλής των παγκόσμιων εταιρειών κρουαζιέρας και να τους παρουσιάσουν τις δραστηριότητές τους –η καθεμία στον εξειδικευμένο τομέα της.
Όσον αφορά τις επιπτώσεις από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τις επιθέσεις των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα, ασφαλώς αυτές έχουν επιβαρύνει τον κλάδο μας, τόσο με τον περιορισμό στις αφίξεις των container όσο και με την αύξηση στις τιμές των εισαγόμενων εφοδίων, λόγω των υψηλότερων ναύλων και ασφαλίστρων, καθώς και λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων που σημειώνονται πλέον σε πολλά δρομολόγια.
