Κείμενο: Θανάσης Αντωνίου
Τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, η συσκευασία των έργων τέχνης είναι μια σύνθετη διαδικασία, ενώ η μεταφορά είναι πάντα ένα μεγάλο στοίχημα. Οι πελάτες αλλά και οι μεταφορείς ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την ασφάλεια των έργων τέχνης, ενώ η συσκευασία παίζει μείζονα ρόλο. Τα κόστη είναι ιδιαίτερα υψηλά, κανείς όμως δεν σκέφτεται να κάνει «εκπτώσεις». Όλοι πάντως προσπαθούν να βρουν φθηνότερες και ασφαλέστερες λύσεις, κι εδώ η επιστήμη και η έρευνα στη βιομηχανία της συσκευασίας κάνουν… θαύματα.
Το Fraunhofer Institute for Material Flow & Logistics (IML) εδρεύει στο Ντόρτμουντ της Γερμανίας και θεωρείται ένας από τους πιο έγκυρους συνεργάτες των 3PL και μεταφορικών εταιρειών. Το Ινστιτούτο αναπτύσσει τεχνολογίες στη διακίνηση των έργων τέχνης και συνεργάζεται με πολλές εξειδικευμένες εταιρείες παρέχοντάς τους τεχνογνωσία. «Δεν μπορείς να βάλεις ένα έργο τέχνης μέσα σε ένα συνηθισμένο… κλουβί γιατί οι δονήσεις κατά την κίνησή του μπορεί να το καταστρέψουν» υποστηρίζει ο Gerrit Hasselmann, project manager του εργαστηρίου συσκευασίας στο Ινστιτούτο Fraunhofer.
Στο εργαστήριο του Ντόρτμουντ οι ερευνητές δοκιμάζουν σε πραγματικές συνθήκες είδη και τεχνικές συσκευασίας, καθώς και μεθόδους αποστολής προϊόντων. Στην περίπτωση π.χ. που μια εταιρεία θέλει να μετακινήσει έναν αριθμό μεταλλικών αντικειμένων (π.χ. από ρουλεμάν μέχρι μικρά γλυπτά έργα τέχνης), το Ινστιτούτο μπορεί να δώσει γνωμάτευση για το αν θα ήταν προτιμότερο τα προϊόντα να συσκευαστούν σε ξύλινα κιβώτια ή σε χαρτοκιβώτιο.
Οι ερευνητές στο εργαστήριο στήνουν παλέτες, στοιβάζουν, τραντάζουν, σπάνε και αναδιατάσσουν τα εξεταζόμενα προϊόντα ή ομοιώματά τους, ενώ εξετάζουν τη συσκευασία τους από πλευράς θερμοκρασίας, κλιματολογικών συνθηκών κ.ά. Από το Μάιο του 2012, το Ινστιτούτο διαθέτει ειδικό σύστημα τεσταρίσματος των προϊόντων και των συσκευασιών τους υπό κανονικές συνθήκες μεταφοράς, και ο στόχος του νέου αυτού είναι να μελετηθεί η κίνηση του φορτίου και η αντοχή της συσκευασίας σε πραγματικές συνθήκες.
Το συγκεκριμένο εργαστήριο μελέτης της συμπεριφοράς των συσκευασιών δημιουργήθηκε το 1986 και μέχρι σήμερα έχει συμβουλεύσει κι έχει συνεργαστεί με εκατοντάδες εταιρείες (γερμανικές, ευρωπαϊκές κλπ.) και με πολυεθνικούς ομίλους, η πλειοψηφία των οποίων (περίπου τα δύο τρίτα) ανήκει στον κλάδο της συσκευασίας. «Οι πελάτες μας, οι εταιρείες συσκευασίας, έχουν με τη σειρά τους δικούς τους πελάτες οι οποίοι θέλουν να τηρούνται αυστηρά κάποια standards για να έχουν ήσυχο το κεφάλι τους» εξηγεί ο Ralf Wunderlich, ένα από τα μέλη του εργαστηρίου. Ασφαλώς το εργαστήριο συνεργάζεται απευθείας με πολυεθνικές και μεγάλες επιχειρήσεις καταναλωτικών προϊόντων ή ανταλλακτικών οι οποίες θέλουν να βελτιώσουν τις υπηρεσίες τους ή να περιορίσουν τα προβλήματα που ανακύπτουν.
Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει το εργαστήριο του Ινστιτούτου είναι οι καταστροφές προϊόντων κατά την αποστολή τους, καταστροφή που έχει προκληθεί χωρίς κάποιο προφανή ή ορατό διά «γυμνού οφθαλμού» λόγο. Στην περίπτωση αυτή, οι ερευνητές του Ινστιτούτου δημιουργούν στο εργαστήριο –σε κλίμακα– όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και εξετάζονται οι παράγοντες που την επηρεάζουν: η συνεργαζόμενη μεταφορική εταιρεία, το είδος του φορτηγού που χρησιμοποιείται, η απόσταση που μεταφέρεται το αγαθό και φυσικά η συσκευασία κ.ά.
«Υπάρχουν περιπτώσεις, επισημαίνει ο Gerrit Hasselmann, που η συσκευασία ενός προϊόντος παίζει ρόλο προωθητικού εργαλείου, αφού το προϊόν πρόκειται να εκτεθεί μαζί με τη συσκευασία του. Το να καταφέρεις να φτάσουν τα προϊόντα απόλυτα ασφαλή μαζί με τη συσκευασία τους είναι μια πρόκληση για τα logistics. Σε κάποιες περιπτώσεις η συσκευασία κάθε προϊόντος σε επίπεδο μονάδας είναι εξαιρετική, ενώ σε επίπεδο παλέτας είναι πολύ φτωχή». Από την παλέτα ξεκινούν πολλά προβλήματα.
Το σύστημα HITS
Στο Ινστιτούτο, αυτό το διάστημα, οι ερευνητές τεστάρουν ένα νέο σύστημα ελέγχου της συσκευασίας, σε μια προσπάθεια δημιουργίας όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικών συνθηκών. Το σύστημα που αναπτύχθηκε φέρει τον τίτλο Horizontal Impact Test System (HITS) και κόστισε περίπου μισό εκατ. ευρώ. «Με το νέο σύστημα, υποστηρίζει ο επικεφαλής των ερευνών Gerrit Hasselmann, μπορούμε να αναπαράγουμε όλες τις μικρές δυνάμεις που ασκούνται πάνω στο φορτίο και τη συσκευασία του, και μάλιστα για μακρό χρονικό διάστημα. Διότι είναι διαφορετικού τύπου οι φθορές που δημιουργούνται από την παρατεταμένη πίεση από αυτές που δημιουργούνται από μια άμεση μεγάλη πίεση. Μπορούμε για παράδειγμα να προσομοιώσουμε ένα φρενάρισμα και τις επιδράσεις του σε ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου και, στη συνέχεια, να αναπαράγουμε αυτή τη φθορά για όλη τη διάρκεια του φρεναρίσματος».
Το HITS έχει μήκος 17 μέτρα και 1,5 μέτρα πλάτος, αναπτύσσεται σε ύψος 2,8 μέτρων, έτσι ώστε να αποκτά τις διαστάσεις ενός κλασικού φορτηγού. Το σύστημα μπορεί να παρακολουθήσει δύο παλέτες συνολικού βάρους 1.500 κιλών και να τεστάρει τη συσκευασία και τη συμπεριφορά της κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Μελετούνται οι τρόποι δεσίματος, το περιτύλιγμα, τα υλικά και άλλες παράμετροι πάνω στη συσκευασία. «Αν μια εταιρεία αποστέλλει 150 παλέτες την ημέρα, τα φιλμ και τα υλικά περιτυλίγματος είναι σημαντικό κόστος για τη μεταφορά» υποστηρίζει με νόημα ο Gerrit Hasselmann.
Πριν τη δημιουργία του HITS είχε προηγηθεί ο σχεδιασμός του νέου εργαστηρίου από τον καθηγητή Ovis Wende, ο οποίος το 2012 μετασχημάτισε το 1.500 τ.μ. εργαστήριο σε ένα υπερσύγχρονο ερευνητικό κέντρο. Ο Wende, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων και Καλών Τεχνών του Ντόρτμουντ, είχε μεγάλη εμπειρία στο σχεδιασμό συσκευασιών για τη μεταφορά έργων τέχνης, και κλήθηκε να δημιουργήσει μια μονάδα ελέγχου των συσκευασιών που να προσεγγίζει την πραγματικότητα της αποθήκευσης και των μεταφορών.
Το Horizontal Impact Test System (HITS) είναι ένα ερευνητικό σύστημα που αναπτύχθηκε στο Fraunhofer Institute for Material Flow & Logistics IML που εδρεύει στο Ντόρτμουντ της Γερμανίας. Πραγματοποιεί μετρήσεις αντοχής και μεταφορικών συνθηκών.
