Σημαντικές μεταβολές στην εφοδιαστική αλυσίδα των συσκευασμένων ειδών και στον τρόπο λειτουργίας του κλάδου της συσκευασίας φέρνουν οι νέες ρυθμίσεις που εισάγει το ευρωπαϊκό αλλά και το εθνικό δίκαιο.
Άρθρο του κ. Δημήτρη Μαντή, προέδρου του Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας (τεύχος Σεπτεμβρίου 2021)
Η ψήφιση στις 22 Ιουλίου του νομοσχεδίου 4819/2021 που ενσωματώνει τις ευρωπαϊκές Οδηγίες 2018/851 και 2018/852 στο εθνικό μας δίκαιο, η ανακοίνωση στις 31 Μαΐου των κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης σύμφωνα με την Οδηγία της Ε.Ε. 2019/904, η δημοσιοποίηση των εναρμονισμένων προδιαγραφών σήμανσης για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης που απαριθμούνται στο μέρος Δ΄ του παραρτήματος της Οδηγίας 2019/904 σύμφωνα με τον εκτελεστικό κανονισμό 2020/2151, καθώς και η έναρξη εφαρμογής στις 3 Ιουλίου του νόμου 4736/2020 που αφορά την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον, συνιστούν ένα κύμα αλλαγών που δημιουργεί ένα σύνθετο, αυστηρό και απαιτητικό νομικό πλαίσιο για το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας των συσκευασμένων αγαθών.
Η εθνική νομοθεσία εισάγει πλέον για την ταξινόμηση και για την κατηγοριοποίηση των υλικών συσκευασίας νέους όρους: «φυσικό πολυμερές», «μη χημικά τροποποιημένο πολυμερές», «κύριο δομικό συστατικό μιας συσκευασίας», «πλαστική επένδυση ή επίστρωση στην επιφάνεια ενός υλικού», «ατομική μερίδα» και «ενιαίο σερβίρισμα».
Ορισμένοι από αυτούς τους όρους, όμως, σύμφωνα με την πρώτη έκδοση των κατευθυντήριων γραμμών που είναι διαθέσιμες, επιδέχονται διαφορετικές ερμηνείες:
α) Ορισμένες δομές συσκευασίας θα πάψουν να υφίστανται μόλις εξαντληθούν τα αποθέματα στα σημεία πώλησης εντός της προθεσμίας των δέκα μηνών που έχει δοθεί.
β) Σε ορισμένα συσκευασμένα προϊόντα θα επιβληθεί τέλος εγγυοδοσίας.
γ) Σε μια ευρεία κατηγορία συσκευασμένων τροφίμων και ποτών θα επιβληθεί πράσινος φόρος από τον προσεχή Ιανουάριο.
Κυρώσεις
Οφείλουμε να τονίσουμε ότι η ελληνική νομοθεσία έχει ορίσει αυστηρές κυρώσεις για τους παραβάτες που δραστηριοποιούνται στην εφοδιαστική αλυσίδα των διακινούμενων αγαθών. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εξής:
- Πρόστιμο ύψους 500 ευρώ στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, μαζικής εστίασης και τροφοδοσίας (catering), καθώς και σε επιχειρήσεις ή μεμονωμένους ιδιώτες που εκμεταλλεύονται αυτόματους πωλητές τροφίμων ή ροφημάτων, για την παραβίαση του άρθρου 4 της SUPD (Single-Use Plastics Directive).
- Παρακράτηση του 1% επί του συνολικού κύκλου εργασιών της τελευταίας χρήσης, για όποιον παραγωγό δεν συμμορφώνεται με το άρθρο 6 (παράγραφο 1) της SUPD.
- Πρόστιμο από 500 έως 100.000 ευρώ στον παραγωγό συσκευασιών ο οποίος δεν συμμορφώνεται με τις παραγράφους 1 ή 2 του άρθρου 80 (για τις φιάλες με ετικέτα από PVC) ή με την παράγραφο 1 του άρθρου 79 (για τις πλαστικές σακούλες) του νόμου 4819/2021.
Επιπλέον, αναμένουμε σημαντικές ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σύμφωνα με τη νέα Πράσινη Συμφωνία, οι οποίες θα αφορούν:
- Τις ουσιώδεις απαιτήσεις για όλες τις συσκευασίες και για τον επανασχεδιασμό αυτών όπου απαιτηθεί (2021, amending acts on PPWD 94/62).
- Το ενιαίο σύστημα συλλογής, διαχωρισμού και αξιοποίησης των συσκευασιών μετά το πέρας της χρήσης τους, ως μέρος και των αστικών απορριμμάτων και όχι μόνο μέσω των δραστηριοτήτων των εγκεκριμένων Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (2022, WFR amending acts on 2008/98).
- Τα νέα εργαλεία ελέγχου του περιβαλλοντικού αποτυπώματος κάθε διακινούμενου αγαθού (Product Environmental Footprint [PEF] tools 2022-?).
Σύμφωνα με τους στόχους της κεντρικής ευρωπαϊκής στρατηγικής, εκτιμούμε ότι μέχρι το 2030 όλες οι διακινούμενες συσκευασίες θα είναι ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιήσιμες. Η βιομηχανία παραγωγής υλικών συσκευασίας θα υποχρεωθεί να μεταβάλει όχι μόνο τις διαθέσιμες δομές και τα προσφερόμενα υλικά, αλλά και το μοντέλο της βιομηχανικής παραγωγής, στοχεύοντας στη μείωση της εκπομπής ρύπων.
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας (ΣΥ.ΒΙ.Π.Υ.Σ.), με τις ομάδες εργασίας του, στηρίζει τα μέλη του διανέμοντας σε εβδομαδιαία βάση πληροφοριακό υλικό, διοργανώνοντας εκπαιδευτικά σεμινάρια, συμμετέχοντας σε κλειστά ευρωπαϊκά φόρουμ εργασίας και απαντώντας στα ερωτήματα των επιχειρηματιών. Στόχος του Συνδέσμου είναι βεβαίως η πλήρης εναρμόνιση με την ελληνική νομοθεσία, αλλά και η επιτυχημένη τοποθέτηση των ελληνικών προϊόντων στις αγορές του εξωτερικού.
Πρόσθετοι όροι σε κάθε κράτος-μέλος
Στην ευρωπαϊκή αγορά η κατάσταση είναι ακόμα πιο πολύπλοκη. Κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. εναρμονίζεται με τις εν λόγω Οδηγίες (SUPD, PPWD [Packaging And Packaging Waste Directive] και WFR [Waste Framework Directive]), οι οποίες μέχρι πρότινος δεν είχαν δεσμευτικό χαρακτήρα, επιβάλλοντας επιπρόσθετους ειδικούς όρους για τη διακίνηση των συσκευασμένων προϊόντων και θέτοντας σε αμφισβήτηση την υπόσταση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, η οποία δεν δημιουργεί φραγμούς στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών.
Ως τυπικά παραδείγματα της νέας κατάστασης αναφέρονται:
- Η Γαλλία, με την υποχρεωτική σήμανση των συσκευασιών (Triman Logo).
- Η Ιταλία, με την υποχρεωτική αναγραφή των απαιτήσεων σήμανσης της απόφασης της επιτροπής 97/129.
- Η Πορτογαλία, με την απαγόρευση της χρήσης του συμβόλου Tidy-Man.
- Η Σουηδία, με την υποχρέωση χρήσης ανακυκλωμένης ύλης στις πλαστικές συσκευασίες.
- Η Αυστρία και η Πορτογαλία, με την υποχρεωτική ποσόστωση στη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων συσκευασιών.
Το σύνθετο αυτό τοπίο συμπληρώνεται με τις ειδικές απαιτήσεις για τις συσκευασίες μεγάλων αλυσίδων λιανικής πώλησης και FMCG (Fast-Moving Consumer Goods), οι οποίες έχουν εκδώσει οδηγούς για την ανακυκλωσιμότητα των συσκευασιών και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν προδιαγράψει το ελάχιστο ποσοστό της ανακυκλωμένης ύλης σε αυτές.
