Σίγουρα ένας πόλεμος δεν είναι καλός, ούτε για την οικονομία ούτε για τις εξαγωγές· πόσο μάλλον όταν αυτός γίνεται στη «γειτονιά μας».
Άρθρο του προέδρου του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς (ΕΒΕΠ) κ. Βασίλη Κορκίδη (έντυπο τεύχος Νοεμβρίου 2023).
Ο πόλεμος στο Ισραήλ έρχεται να επιτείνει την αστάθεια στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, γεγονός που είναι προφανές ότι επηρεάζει το διεθνές εμπόριο δημιουργώντας αστάθμητους παράγοντες. Εύλογα επηρεάζει και την ελληνική οικονομία, και μάλιστα σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία οι εμπορικές σχέσεις των δύο χωρών έχουν αναπτυχθεί σημαντικά: Το 2022 καταγράφτηκε αύξηση κατά 45,8% στο συνολικό όγκο των διμερών συναλλαγών, ο οποίος έφτασε σε αξία τα 1,37 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα έχει τριπλασιάσει το εμπορικό ισοζύγιο υπέρ της, από τα 110 εκατ. ευρώ στο ευρύ πλεόνασμα των 327 εκατ. ευρώ.
Καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε έναν ακόμα σοβαρό γεωπολιτικό κίνδυνο, που απειλεί να πλήξει σοβαρά τον κλάδο του τουρισμού και των εξαγωγών μας, χωρίς όμως να μπορούμε ακόμα να εκτιμήσουμε το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων, δεδομένου ότι οι πολεμικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη. Ας μην ξεχνάμε ότι η σύρραξη μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας άλλαξε τα δεδομένα στις εμπορευματικές ροές και είχε δραματικές συνέπειες στα Logistics στην εμπόλεμη ζώνη, αλλά και πέριξ αυτής. Παράλληλα, οι στόλοι των δεξαμενόπλοιων επαναπροσδιόρισαν τις ρότες τους εξαιτίας των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία.
Το ενεργειακό και το επισιτιστικό ζήτημα βρέθηκαν στο επίκεντρο κατά το ρωσοουκρανικό πόλεμο. Σήμερα, όμως, το ενεργειακό ζήτημα λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις εξαιτίας της σύρραξης στο Ισραήλ, η οποία εξελίσσεται σε υπόθεση «θρίλερ» εάν εμπλακούν και άλλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής που έχουν επιρροή στο πετρελαϊκό εμπόριο. Αν το «βαρέλι» ξεπεράσει τα 100 δολάρια, οι συνέπειες όχι μόνο για την ελληνική αλλά και για την ευρωπαϊκή οικονομία, θα είναι απρόβλεπτες.
Για τον τουρισμό μας, προσώρας η απειλή είναι έμμεση. Ο τομέας της κρουαζιέρας ανέστειλε τις προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων στο Ισραήλ, αλλά διατήρησε τα προγράμματα κανονικά για τους ελληνικούς προορισμούς. Αν και οι ελληνικοί προορισμοί δεν έχουν θιγεί, είναι προφανές (όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν) ότι πολλοί επιβάτες κρουαζιερόπλοιων θα κάνουν άλλες επιλογές, μακριά από ζώνες κινδύνου. Άρα, αυτοί οι επιβάτες δεν θα «κατέβουν» σε ελληνικά νησιά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η πρόκληση και ο κίνδυνος
Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής οικονομίας –η οποία βρίσκεται σε πορεία ανάκαμψης, δεδομένων και των αναβαθμίσεων από διεθνείς οίκους αξιολόγησης– στηρίζεται στις μεταφορές, συνδυασμένες και μη, αφού για το εισαγωγικό και το εξαγωγικό εμπόριο αποτελούν βασικό εργαλείο. Κι εδώ αξίζει να σταθούμε…
Η οικοδόμηση ενός αξιόπιστου, απρόσκοπτου και υψηλής ποιότητας δικτύου μεταφορών, που θα διασφαλίζει βιώσιμη συνδεσιμότητα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, έως το 2050, είναι ένας φιλόδοξος στόχος που πρέπει να επιτευχθεί με τη συμμετοχή της Ελλάδας. Και τούτο διότι ένα εκσυγχρονισμένο δίκτυο μεταφορών θα συμβάλει στην εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ θα προαγάγει την αποδοτικότητα, τη διατροπικότητα, τη διαλειτουργικότητα και την ανθεκτικότητα των υποδομών μεταφορών.
Η προστιθέμενη αξία της οικοδόμησης ενός δικτύου με κοινά τεχνικά πρότυπα είναι προφανής, λόγω της οικονομικής στήριξης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χώρα μας θεωρητικά και πρακτικά βρίσκεται στο «σταυροδρόμι» τριών ηπείρων, γεγονός που καθιστά πρόδηλη την αναγκαιότητα εκσυγχρονισμού ολόκληρου του συστήματος που εξυπηρετεί την εφοδιαστική και τα Logistics –και το οποίο αποτελεί πρόκληση και κίνδυνο μαζί.
Η πρόκληση αφορά την ανάπτυξη της εφοδιαστικής και των Logistics και την αναπλήρωση του χαμένου χρόνου δεκαετιών, λόγω εσφαλμένων επιλογών αλλά και ιδεοληψιών που επικράτησαν και άφησαν τη χώρα έξω από την κοσμογονία που συντελέστηκε και συντελείται σε ευρωπαϊκό επίπεδο στα συστήματα μεταφορών.
Ο κίνδυνος αφορά το γεγονός ότι το διεθνές εμπόριο μπορεί να αγνοήσει την προσπάθεια της Ελλάδας να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Βαλκανικής, και να «προσπεράσει» τη χώρα μας από «παρακαμπτήριους» άξονες που επιχειρούν να καθιερώσουν οι «άσπονδοι φίλοι» της.
Αναγκαίες μεταρρυθμίσεις
Το ΕΒΕΠ, λόγω της γειτνίασής του με το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας (και ένα από τα πέντε στρατηγικής σημασίας λιμάνια για την Ε.Ε.), έχει τοποθετηθεί επανειλημμένα για τα θέματα μεταφορών, προτάσσοντας την ανάγκη εκσυγχρονισμού του νομικού πλαισίου, την ελαχιστοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών σε τελωνειακά θέματα –και όχι μόνο– και την αξιοποίηση όλων των κονδυλίων από προγράμματα της Ε.Ε. για τις μεταφορές και τα λιμάνια, αλλά και προτείνοντας ρυθμίσεις ικανές να αντικατοπτρίσουν τα ζητούμενα από την αγορά σε πραγματικό και όχι σε θεωρητικό επίπεδο.
Με επιστολή του προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη πριν από τη φετινή ΔΕΘ, το ΕΒΕΠ πρότεινε μία δέσμη 7 μεταρρυθμιστικών σημείων στήριξης της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Μεταξύ αυτών είναι η δημιουργία «smart cargo drone port» για μικροαερομεταφορές εμπορευμάτων, η ενίσχυση του διαμετακομιστικού έργου των λιμένων με την εφαρμογή «dry port», καθώς και η ενσωμάτωση των εργασιακών κοινοτικών Οδηγιών σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας.
Αξιοποιώντας τη σημαντική γεωπολιτική θέση της χώρας, τονίστηκε ότι η Ελλάδα μπορεί, μετά την Κίνα, γίνει η εισαγωγική πύλη και της Ινδίας στην Ευρώπη, γεγονός που θα επιτευχθεί μόνο με τη «διευθέτηση των γκρίζων ζωνών» στην κείμενη τελωνειακή νομοθεσία.
Δεν περισσεύει χρόνος. Η ενδυνάμωση του ελληνικού μεταφορικού συστήματος και η ψηφιοποίησή του θα αποσοβήσουν τον κίνδυνο της «παράκαμψης» την οποία προαναφέραμε. Μάλιστα, σε περιόδους κρίσης όπως είναι η σημερινή, οι μεταρρυθμίσεις αυτές μπορούν να ενθαρρύνουν το διεθνές εμπόριο να κατευθύνει τις ροές του μέσα από το στιβαρό σύστημα μιας χώρας που αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, μια περιοχή που υποφέρει από συνεχείς γεωπολιτικές αναταράξεις.
