Θυελλώδη, θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τα δύο τελευταία χρόνια για την ευρωπαϊκή κοινότητα των logistics: η δραματική αύξηση στις τιμές του πετρελαίου, το οικονομικό σοκ από τις επιπτώσεις του σεισμού και του τσουνάμι στην Ιαπωνία, το φλεγόμενο πολιτικό σκηνικό στη Μέση Ανατολή, η ηφαιστειακή στάχτη και κυρίως η κρίση χρέους που απειλεί πλέον ανοικτά την Ευρωζώνη, ανέστειλαν την οικονομική δραστηριότητα τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκοσμίως. Εντούτοις, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στην αμερικανική έκδοση του περιοδικού Logistics Management σε συνεργασία με το Supply Chain Management Review, και αντίθετα με ότι θα περίμενε κανείς, η εμπορευματική κίνηση στην Ευρώπη αντί να έχει μειωθεί, σημειώνει σταδιακή ανάπτυξη, με τα περισσότερα λιμάνια, τους αερολιμένες και τα εμπορευματικά κέντρα να επενδύουν σε έργα υποδομής προκειμένου να ανταποκριθούν στις σύγχρονες αυξημένες απαιτήσεις ασφάλειας και περιβαλλοντικής μέριμνας.
Αεροπορικά φορτία: ομιχλώδες τοπίο
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της International Air Transport Associations (IATA), και ενώ η παγκόσμια κίνηση αεροπορικών φορτίων είχε πτώση της τάξης του 3%, σε σχέση με τον Ιούνιο του 2010, οι ευρωπαίοι αερομεταφορείς ανέφεραν μείωση μόλις 1,3%. Οι δύο ηγέτιδες αεροπορικές εταιρείες δεν θα μπορούσαν, ωστόσο, να μείνουν ανέπαφες από τις οικονομικές συγκυρίες. Στην έκθεση τριμήνου Απριλίου – Ιουνίου του 2011, το κομμάτι μεταφοράς εμπορευμάτων της Air France – KLM, σημείωσε απώλειες της τάξης των 14 εκατ. ευρώ με τα έσοδά της να αυξάνονται κατά 3,2% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Μάλιστα σε ανακοίνωσή της η εταιρεία αναφέρει ότι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους έχει επηρεάσει σοβαρά την αγορά ταξιδιού: «το οικονομικό περιβάλλον παραμένει αβέβαιο εξαιτίας της κατάστασης σε Ιαπωνία, Βόρεια Αφρική και Ευρωζώνη» τονίζει για να προσθέσει ότι οι τιμές των καυσίμων είναι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, ενώ το ευρώ ασταθές.
Η Lufthansa Cargo από την άλλη πλευρά, δημοσίευσε στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2011, ισολογισμό με μικρή κερδοφορία της τάξης των 133 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας πτώση κατά 7,6% σε σχέση με την περσινή χρονιά αλλά με ταυτόχρονη αύξηση του όγκου των φορτίων κατά 14,8%. Οι επενδύσεις ωστόσο δεν έλειψαν. Σύμφωνα με τον Καρλ Ούλριχ Γκαρνάντ, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Lufthansa Cargo: «έχουμε προσπαθήσει και τελικά επιτύχει να κάνουμε το δίκτυό μας πιο ελκυστικό με την εισαγωγή νέων προορισμών και νέων εξειδικευμένων υπηρεσιών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πελατών μας». Στο πλαίσιο αυτής της ανάπτυξης, η εταιρεία επεκτάθηκε σε νέα γραφεία στο Χιούστον των ΗΠΑ, διεύρυνε το δίκτυο των απευθείας πτήσεων της και επένδυσε σε νέους τύπους αεροσκαφών και Ι.Τ. συστημάτων- ο τελευταίος είναι ο τομέας στον οποίο πραγματοποιούνται πλέον οι σημαντικότερες επενδύσεις διεθνώς. Το 2011 ήταν και η χρονιά που εντάθηκαν οι συζητήσεις για το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Ρύπων Θερμοκηπίου ( το γνωστό EU Emissions Trading Scheme – ETS), καθώς από τον Ιανουάριο του 2012, οι αεροπορικές εταιρείες που χρησιμοποιούν τον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο θα είναι υποχρεωμένες βάσει του ETS να δεσμευτούν και να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπής ρύπων, επιβαρύνοντας με αυτό τον τρόπο το ήδη επιβαρυμένο κόστος λειτουργίας τους. Σημαντική παράμετρος η οποία επηρεάζει την οικονομική πορεία του κλάδου συνολικά είναι το κόστος της ρύθμισης και του ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας που καθυστερεί πανευρωπαϊκά και οδηγεί την ΙΑΤΑ σε περεταίρω πιέσεις προς την Κομισιόν και από εκεί στις ‘ανυπάκουες’ εθνικές κυβερνήσεις.
Ευρωπαϊκά λιμάνια: η ώρα της ανάπτυξης
Οι εποχές που τα λιμάνια της Ευρώπης παρέμεναν άδεια έχει περάσει ανεπιστρεπτί καθώς τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποίησαν την περίοδο της ύφεσης για να επενδύσουν σε έργα υποδομών, τεχνολογίας και δικτύωσης και να καταφέρουν να γίνουν τελικά περισσότερο ανταγωνιστικά. Μάλιστα σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς εδώ στην Ελλάδα (π.χ. καθηγητής Ελευθέριος Ιακώβου ΑΠΘ), η έντονη ανάπτυξη των ευρωπαϊκών λιμανιών ενδέχεται να ‘μεταφερθεί’ ως ανάπτυξη και στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, 215 εκατ. τόνοι εμπορευμάτων διακινήθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2011, μέσα από το Ρόττερνταμ , το μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα τού 2010. Η κίνηση των εμπορευματοκιβωτίων ανέβηκε κατά 9,7% σε σχεδόν 6 εκατ. TEUs, οδηγούμενη κυρίως από την επέκταση των υπηρεσιών σε ʼπω Ανατολή, Βόρεια Αμερική και Ρωσία.
«Υπάρχει η αδιαμφισβήτητη ανάγκη για γρήγορες και καθαρές πολιτικές αποφάσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το αρνητικό κλίμα», δηλώνει ο Χανς Σμιτς, διευθύνων σύμβουλος της αρχής λιμένος του Ρόττερνταμ. Το βασικό έργο επέκτασης του λιμανιού, το Maasvlakte 2 αναμένεται να είναι έτοιμο να δεχτεί τα πρώτα φορτία μέσα στο 2013. Το λιμάνι της Αμβέρσας, από την άλλη πλευρά, σημείωσε αύξηση κατά 10% μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011, με συνολικά 96 εκατ. τόνους εμπορευμάτων που διακινήθηκαν. Έργα για την εκβάθυνση του λιμανιού, βοήθησαν στο να γίνει το λιμάνι προσβάσιμο και για τα μεγάλα πλέον container ships χωρητικότητας άνω των 10.000 TEUs. Έτσι, το λιμάνι της Αμβέρσας έρχεται να ανταγωνιστεί τα παραδοσιακά μεγάλα παγκόσμια λιμάνια διαχείρισης ξηρού φορτίου.
Ανάλογη ανάπτυξη, επέδειξε και το τρίτο κατά σειρά μεγαλύτερο λιμάνι της Ευρώπης, το λιμάνι του Αμβούργου στη Γερμανία. Το πρώτο εξάμηνο του 2011 διακινήθηκαν 64 εκατ. τόνοι εμπορευμάτων, δηλαδή 9,4% αύξηση σε σχέση με την περυσινή χρονιά με κύριους οδηγούς του θετικού αποτελέσματος τόσο τις νέες γραμμές δρομολογίων, όσο και την προνομιακή θέση του Αμβούργου σαν διαμετακομιστικό κέντρο δίπλα στις οικονομικά αναπτυσσόμενες αγορές της Ανατολικής Ευρώπης και της Ρωσίας. Με πάνω από 220 δρομολόγια εμπορευματικών συρμών την ημέρα, το λιμάνι του Αμβούργου κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα σιδηροδρομικά λιμάνια της Ευρώπης. Τέλος, έχουν υλοποιηθεί σημαντικές επενδύσεις σε επίπεδο τεχνολογικών υποδομών, όπως για παράδειγμα το νέο ηλεκτρονικό σύστημα που ενημερώνει τους οδηγούς για την κίνηση μέσα στους οδικούς άξονες του λιμανιού.
Ευρωπαϊκές εταιρείες 3PLs: δυναμικές
Παρά την κρίση χρέους στην Ευρώπη και το ρευστό οικονομικό κλίμα παγκοσμίως, οι ευρωπαϊκές εταιρείες 3PL έρχονται να επιδείξουν αξιοσημείωτες επιδόσεις. Σύμφωνα με το Global Freight Forwarding 2011 report του TI – Transport Intelligence, οι Ευρωπαίοι διαμεταφορείς κυριάρχησαν στην παγκόσμια αγορά το 2010, καταλαμβάνοντας τις 6 από τις 10 πρώτες θέσεις, δηλαδή ποσοστό της τάξης του 44% παγκοσμίως. Ειδικότερα, στην πρώτη θέση ως μεγαλύτερος διαμεταφορέας θαλάσσιων και αεροπορικών φορτίων αναδείχθηκε η Kuehne + Nagel, ακολουθούμενη από τις DHL, DB Schenker και την Panalpina. Κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2011, η Kuehne + Nagel, πέτυχε αύξηση σε όλους τους τομείς που δραστηριοποιείται: παρά τις οικονομικές συγκυρίες και την άνοδο στην τιμή του πετρελαίου, ο τομέας των θαλάσσιων μεταφορών αυξήθηκε κατά 12% και των αεροπορικών κατά 18%, κυρίως εξαιτίας επέκτασης σε γραμμές της Ασίας, της Βόρειας και της Λατινικής Αμερικής.
Νέα business
Η ανάπτυξη των εναλλακτικών πηγών ενέργειας έχει αρχίσει σιγά σιγά να αναπτύσσεται ένας νέος τομέας δραστηριοποιήσης των ευρωπαικών εταιρειών διαμεταφοράς με κύρια την αιολική ενέργεια. Αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη βρίσκεται το 86% πάρκων αιολικής ενέργειας παγκοσμίως που είτε λειτουργούν, είτε έχουν άδεια μελλοντικής λειτουργίας. Έτσι οι ευρωπαϊκές εταιρείες Logistics που από νωρίς αντιλήφθηκαν την νέα τάση και παρείχαν ολοκληρωμένες λύσεις και εξειδικευμένες υπηρεσίες, είδαν τα κέρδη τους να αυξάνονται. Για παράδειγμα, η Geodis Wilson η οποία εξειδικεύεται στα Logistics αιολικών πάρκων από το 1997, κάνει λόγο για ‘μελλοντική τάση’ στην οποία αξίζει να επενδύσει κανείς, τονίζοντας ωστόσο την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης αγοράς, λόγω των ‘γιγαντιαίων’ διαστάσεων των πυλώνων αλλά και το ότι τα περισσότερα εργοστάσια παραγωγής βρίσκονται εκτός Ευρώπης.
