Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε μία κατάσταση μόνιμης και παρατεταμένης κρίσης, με τις αλλεπάλληλες και πολύπλευρες διαταραχές να διαμορφώνουν ένα αβέβαιο κοινωνικό και επιχειρηματικό περιβάλλον.
Άρθρο του κ. Συμεών Διαμαντίδη, προέδρου του Συνδέσμου Εξαγωγέων «ΣΕΒΕ» (έντυπο τεύχος Νοεμβρίου 2023).
Σε αυτή την permacrisis πραγματικότητα που ζούμε σήμερα, το χειρότερο είναι πως οι πιο πρόσφατες παγκόσμιες αναταράξεις δημιουργήθηκαν με αφορμή δύο πολύ άσχημα γεγονότα, και συγκεκριμένα δύο πολέμους. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το Φεβρουάριο του 2022, ακολούθησε τον Οκτώβριο του 2023 μια νέα σύρραξη στην ευρύτερη περιφέρεια της Μέσης Ανατολής, με επίκεντρο την περιοχή μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.
Δίχως καμία αμφιβολία, οι όποιες πολεμικές επιθέσεις έχουν αρνητικό κοινωνικό αποτύπωμα, με σημαντικότερη συνέπεια την απώλεια ανθρώπινων ζωών. Σε δεύτερο επίπεδο βέβαια είναι φυσικό να δημιουργούνται σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις στο διεθνές περιβάλλον. Στην παρούσα φάση είναι δύσκολο να γίνει μία αποτίμηση των επιπτώσεων, καθώς, όπως περιγράφουν όλοι οι διεθνείς αναλυτές, η διάρκεια και το εύρος της σύρραξης μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς είναι τα στοιχεία που θα καθορίσουν το μέγεθος αυτών των συνεπειών. Το ίδιο ισχύει φυσικά και για την περίπτωση της χώρας μας.
Οι εμπορικές συναλλαγές της Ελλάδας με τις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες κυμαίνονται σε μέτρια επίπεδα, συγκριτικά με τα συνολικά μεγέθη του εξωτερικού μας εμπορίου. Ειδικότερα, το συνολικό διμερές εμπόριο με το Ισραήλ διαμορφώθηκε σε 1,4 δισ. ευρώ το 2022 με εξαγωγές αξίας 850 εκατ. ευρώ και με εισαγωγές αξίας 522 εκατ. ευρώ, ενώ το διμερές εμπόριο με τα παλαιστινιακά εδάφη διαμορφώθηκε σε μόλις 2 εκατ. ευρώ συνολικά.
Οι ελληνικές εξαγωγές στο Ισραήλ αφορούσαν κατά κύριο λόγο πετρελαιοειδή (αξίας 306,5 εκατ. ευρώ), βιομηχανικά είδη (αξίας 198,4 εκατ. ευρώ) και μηχανήματα – οχήματα (αξίας 151,3 εκατ. ευρώ). Οι εισαγωγές του Ισραήλ αφορούσαν κατά κύριο λόγο πετρελαιοειδή, με την αξία τους να διαμορφώνεται στα 326,2 εκατ. ευρώ (μερίδιο 62,4%). Μάλιστα, το περασμένο έτος το Ισραήλ ήταν η 17η πιο σημαντική αγορά για τα ελληνικά προϊόντα.
Ωστόσο, οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας και Ισραήλ δεν περιορίζονται αποκλειστικά στα εμπορεύματα. Οι ελληνικές εξαγωγές υπηρεσιών στο Ισραήλ άγγιξαν τα 312 εκατ. ευρώ και οι εισαγωγές τα 81,3 εκατ. ευρώ –δηλαδή, αθροιστικά, έφτασαν σχεδόν τα 400 εκατ. ευρώ. Οι ισραηλινές επενδύσεις στην Ελλάδα ανήλθαν σε 98 εκατ. ευρώ το 2022, ενώ το ίδιο έτος είχαμε ρεκόρ προσέλευσης Ισραηλινών τουριστών, με τον αριθμό τους να ανέρχεται σε 722.549.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις στο Ισραήλ
Είναι σαφές πως ο πόλεμος στην περιοχή θα επηρεάσει αρνητικά τα παραπάνω μεγέθη, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή θα πρέπει να βρουν εναλλακτικές λύσεις. Εμείς στον ΣΕΒΕ θα τις βοηθήσουμε σε αυτό το κομμάτι παρουσιάζοντας και προωθώντας νέες αγορές με ισχυρές προοπτικές, χωρίς φυσικά να αποκλείουμε τη σημαντική για τις ελληνικές επιχειρήσεις και με εξαιρετικές προοπτικές αγορά του Ισραήλ. Οι αρνητικές επιπτώσεις όμως της πολεμικής αυτής σύρραξης ενδέχεται να είναι ακόμη πιο έντονες στο σενάριο εμπλοκής και άλλων χωρών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Ιράν, το οποίο υποστηρίζει επίσημα τη Χαμάς, αλλά και η γειτονική στο Ισραήλ Αίγυπτος, ο Λίβανος και η Ιορδανία, οι οικονομίες των οποίων εκτιμάται πως θα επηρεαστούν από τον πόλεμο.
Ενδεικτικά οφείλουμε να αναφέρουμε πως το συνολικό διμερές εμπόριο της Ελλάδας με τις αγορές αυτές ανέρχεται σε περίπου 3,8 δισ. ευρώ, με το 80% εξ αυτών να αφορά τα πετρελαιοειδή. Άλλωστε, οι πρώτες εμφανείς επιπτώσεις του πολέμου αφορούν την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, η οποία θα έχει επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το πρόσφατο παράδειγμα του πολέμου Ουκρανίας – Ρωσίας μάς απέδειξε πως οι συνέπειες ενός πολέμου μπορεί να είναι αρκετά επώδυνες και να έχουν μεγάλη διάρκεια. Η υφιστάμενη κατάσταση στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να δημιουργήσει αναταράξεις στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, με σημαντικές ελλείψεις σε πρώτες ύλες, ενώ σε βάθος χρόνου είναι πιθανό να ανατροφοδοτήσει νέες πληθωριστικές πιέσεις που θα αποτελέσουν τροχοπέδη στις αναπτυξιακές προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής.
Υπάρχουν πολλά σενάρια για τις βραχυπρόθεσμες και για τις μεσο-μακροπρόθεσμες συνέπειες του πολέμου, ωστόσο, κανένα από αυτά δεν έχει θετικό πρόσημο, πέραν του σεναρίου που περιλαμβάνει την άμεση επίλυση των διαφορών και την οριστική παύση των πυρών –σενάριο το οποίο δυστυχώς συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες στην παρούσα φάση.
Το δε ακόμη πιο αρνητικό στοιχείο είναι πως οι εκτεταμένες συγκρούσεις και η γενικότερη αστάθεια ενδέχεται να προκαλέσουν νέες προσφυγικές ροές, πυροδοτώντας μία νέα κοινωνική κρίση. Ελπίζουμε και ευχόμαστε οι συνέπειες να είναι όσο το δυνατόν λιγότερες και ο πόλεμος να τελειώσει το συντομότερο δυνατό, επιτρέποντας στις δύο εμπόλεμες χώρες να συνεχίσουν στον ειρηνικό δρόμο της συνεργασίας.
