Ο στρατηγικός στόχος του Συνδέσμου από την ίδρυσή του, το 1975, ήταν και παραμένει η ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. Υποστηρίζει καθημερινά τις επιχειρήσεις στην εξαγωγική τους δραστηριότητα διότι πιστεύει πως μέσω της εξωστρέφειας μπορεί να αναπτυχθεί ουσιαστικά και με βιώσιμους ρυθμούς η εγχώρια οικονομία.
Άρθρο του κ. Συμεών Διαμαντίδη, προέδρου του «ΣΕΒΕ – Συνδέσμου Εξαγωγέων»*
Περίπου 50 χρόνια μετά από την ίδρυση του ΣΕΒΕ, έχουμε αποκτήσει σημαντική τεχνογνωσία, έχουμε αναπτύξει διεθνείς συνεργασίες, και μέσω του μελετητικού μας τμήματος, του Ινστιτούτου Εξαγωγικών Ερευνών και Σπουδών (ΙΕΕΣ), εντοπίζουμε και μελετάμε τα best practices σε θέματα διεθνούς εμπορίου ανά τον κόσμο. Τόσο η δική μας εμπειρία όσο και οι διεθνείς μελέτες, λοιπόν, έχουν αποδείξει την άρρηκτη σχέση μεταξύ του κλάδου των μεταφορών και του κλάδου των εξαγωγών.
Αν κάνουμε μία ανασκόπηση της χρονιάς που μας πέρασε, το 2022, θα δούμε ότι η πανδημία και ο πόλεμος μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας δημιούργησαν σημαντικά προβλήματα στις επιχειρήσεις. Η ενεργειακή κρίση και οι πληθωριστικές πιέσεις έθεσαν εν αμφιβόλω τις αναπτυξιακές τους προοπτικές, προκαλώντας έντονη ανησυχία.
Και το 2023 όμως προβλέπεται εξίσου δύσκολο και απαιτητικό, με υφιστάμενες και νέες προκλήσεις μπροστά μας. Γι’ αυτό θα πρέπει να επιδείξουμε ετοιμότητα, γρήγορα αντανακλαστικά, και να παραμείνουμε στο αναπτυξιακό μας πλάνο αξιοποιώντας τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα.
Πριν δούμε όμως ποια είναι αυτά, είναι σημαντικό να κάνουμε μία αποτίμηση της «συνεισφοράς» των μεταφορών και των εξαγωγών, και να δούμε ποια είναι η συμμετοχή τους στην ελληνική οικονομία.
Με βάση στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι μεταφορές είναι ο πιο σημαντικός κλάδος για το ισοζύγιο υπηρεσιών, και συγκεκριμένα κατέχει μερίδιο 48% στις εισπράξεις (δηλαδή στις εξαγωγές). Η συνεισφορά του δηλαδή είναι μεγαλύτερη από τον τουρισμό, το μερίδιο του οποίου ανέρχεται σε 39%. Οι εισπράξεις του κλάδου των μεταφορών για το ενδεκάμηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2022 ξεπέρασαν τα 21,5 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 27% συγκριτικά με το 2021, ενώ ο κλάδος παρουσιάζει πλεόνασμα της τάξης των 3,6 δισ. ευρώ.
Από την άλλη πλευρά έχουμε τον κλάδο των εξαγωγών, ο οποίος το 2022 κατέγραψε την καλύτερή του επίδοση στην ιστορία. Οι ελληνικές εξαγωγές έφτασαν τα 54,7 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 36,7% συγκριτικά με το 2021, η οποία μάλιστα ήταν μία από τις υψηλότερες στην Ευρώπη.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι εξαγωγές αγαθών ξεπέρασαν το 25% του ΑΕΠ, αποδεικνύοντας –και με βάση τα στοιχεία πλέον– τη δυναμική τους. Φυσικά, η έμμεση συνεισφορά των δύο κλάδων είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά από τα νούμερα και μόνο γίνεται αντιληπτή η βαρύτητά τους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Λιμενικές υποδομές
Ως εκπρόσωπος περίπου 800 εξαγωγικών επιχειρήσεων από όλη τη χώρα και όλους τους κλάδους, οφείλω να τονίσω για ακόμη μία φορά το πόσο σημαντική είναι η αξιοποίηση και αναβάθμιση των υποδομών μας για το μέλλον των μεταφορών.
Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα γεωστρατηγικό σημείο στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης και στην 11η θέση στον κόσμο σε ό,τι αφορά το μήκος της ακτογραμμής της. Σημαντικό της πλεονέκτημα είναι η εύκολη πρόσβαση σε γειτονικές χώρες και σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Και φυσικά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι είναι η νούμερο ένα ποντοπόρος δύναμη στον κόσμο, με το 80% του παγκόσμιου εμπορίου να γίνεται μέσω θαλάσσης.
Οι εξαγωγείς χρειάζονται ένα ισχυρό δίκτυο μεταφορών, αλλά δυστυχώς αυτή τη στιγμή οι υφιστάμενες δομές εφοδιαστικής αλυσίδας δεν είναι ανεπτυγμένες στο βαθμό που θα μπορούσαν. Στο σημείο αυτό, όμως, θα ήθελα να σταθώ στον κομβικό ρόλο των λιμανιών. Διαθέτουμε ένα δίκτυο γεωστρατηγικών λιμανιών, όπως είναι αυτά της Θεσσαλονίκης, του Πειραιά, της Αλεξανδρούπολης, του Βόλου και της Ηγουμενίτσας. Ωστόσο, η εμπορική τους δραστηριότητα και δη των τριών τελευταίων βρίσκεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα απ’ τις πραγματικές τους δυνατότητες. Και η υποτονική τους λειτουργία δημιουργεί προσκόμματα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, στον ΣΕΒΕ κάναμε πληθώρα παρεμβάσεων για την ανάπτυξή του και είχαμε καθοριστικό ρόλο στην ιδιωτικοποίησή του. Πιστεύουμε πραγματικά ότι το λιμάνι έχει κάποια σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο στην προσπάθεια της βόρειας Ελλάδας –και δη της Θεσσαλονίκης– να εδραιωθεί ως οικονομικό σταυροδρόμι στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο ΟΛΘ μπορεί να αλλάξει την σύγχρονη οικονομική ιστορία της περιοχής, κι αυτό ισχύει και με τα υπόλοιπα λιμάνια της χώρας. Οι πόλεις που διαθέτουν λιμάνια και υποδομές θα πρέπει να αναπτύξουν οικοσυστήματα logistics, ώστε να διευκολύνουν τις ίδιες και όλες τις γειτονικές περιοχές, και να αναπτύξουν στρατηγικά την εξωστρέφειά τους.
Logistics Center
Για να γίνει πράξη αυτό, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να βελτιωθούν οι υποδομές και οι παρεχόμενες υπηρεσίες· διότι logistics δεν σημαίνει μόνο μεταφορά προϊόντων, αλλά και παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως αποθήκευση εμπορευμάτων, ενεργητική και παθητική τελειοποίηση, επαναπροώθηση κ.ά.
Με τη βελτίωση των υποδομών θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για τη δημιουργία ενός ολόκληρου μηχανισμού υποστήριξης της επιχειρηματικότητας από εταιρίες που σχετίζονται με μεταφορές, τραπεζικές και νομικές υπηρεσίες, ασφαλιστικές υπηρεσίες, κατά τα διεθνή πρότυπα των logistics centers. Και όλα αυτά θα παραγάγουν αξία για την τοπική και εθνική οικονομία.
Στη δική μας περίπτωση, η βόρεια Ελλάδα διέπεται από χαρακτηριστικά που την καθιστούν ιδανική για να καταστεί διαμετακομιστικό κέντρο. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το –μέχρι στιγμής αναξιοποίητο– στρατόπεδο Γκόνου.
Τον περασμένο Ιούλιο επισκέφτηκε τη χώρα μας ο Σαουδάραβας διάδοχος του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας κ. Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, ο οποίος εξέφρασε ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός εμπορευματικού κέντρου στην Ελλάδα. Πρότεινα λοιπόν το εμπορευματικό κέντρο να γίνει στη Θεσσαλονίκη, η οποία μπορεί να καταστεί πύλη σαουδαραβικών –και όχι μόνο– προϊόντων και πρώτων υλών για την Ευρώπη. Μάλιστα, η πρόταση έγινε ομόφωνα δεκτή από όλους τους παραγωγικούς φορείς της βόρειας Ελλάδας. Τι θα αποφέρει ένα τέτοιο έργο;
- Οφέλη ύψους 300 εκατ. ευρώ σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.
- 3.500 νέες θέσεις εργασίας.
- Εσωτερική απόδοση ιδίων κεφαλαίων μεταξύ 8% και 10%, σύμφωνα με υπολογισμούς που έχουμε κάνει.
Πολύ περισσότερο, ένα τέτοιο έργο θα διευκολύνει το εξαγωγικό επιχειρείν, θα αποτελέσει κίνητρο και για νέες μικρομεσαίες επιχειρήσεις να μπουν στο στίβο της εξωστρέφειας και θα συμβάλει καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης. Πιστεύω πως η υλοποίηση του έργου είναι μία μεγάλη πρόκληση για όλους εμάς που εκπροσωπούμε την επιχειρηματική κοινότητα της χώρας μας.
Ως θεσμικοί φορείς, θα πρέπει να υποστηρίξουμε ουσιαστικά τις επιχειρήσεις με παρεμβάσεις και προτάσεις, και κυρίως να συνεργαστούμε μεταξύ μας.
Κλείνοντας, θα ήθελα να σταθώ στο μείζον πρόβλημα της εύρεσης εργατικού δυναμικού, εξειδικευμένου και μη. Τελευταία παρατηρούνται σημαντικές ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό αποθηκών και οδηγούς. Το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζουμε φυσικά και εμείς ως εξαγωγείς. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα σύγχρονο σύστημα για τον εντοπισμό και την κάλυψη αυτών των κενών.
Στον ΣΕΒΕ ετοιμάζουμε μία στοχευμένη πρόταση σε συνεργασία με όλα τα επιμελητήρια της χώρας, ώστε οι άνεργοι της κάθε περιοχής να έρχονται σε επαφή με τις επιχειρήσεις. Με αυτό τον τρόπο θα καλύπτονται άμεσα οι ανάγκες των επιχειρήσεων και θα επιτυγχάνεται μείωση του ποσοστού ανεργίας σε τοπικό επίπεδο.
Εμείς, ως εξαγωγείς, θέλουμε κοντά μας τους αυτοκινητιστές, τους εφοπλιστές και όλους τους μεταφορείς. Κι αυτό διότι πιστεύουμε πως η συνεργασία μας είναι απαραίτητη για να καταστεί η Ελλάδα μία ανοιχτή και σύγχρονη οικονομία.
Industry 4.0, ESG και «πράσινες» μεταφορές
Ακόμη μία μεγάλη πρόκληση που ήδη αντιμετωπίζουμε, είναι η ψηφιοποίηση και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain και η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι πλέον κομμάτια της καθημερινότητάς μας, και τα logistics είναι από τους πρώτους κλάδους που θα επηρεαστούν από αυτές. Το διαπιστώνουμε καθημερινά με καθολικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίον πραγματοποιείται το διεθνές εμπόριο και συγκεκριμένα τα logistics, όπως η αυτοματοποίηση των αποθηκευτικών χώρων και η ψηφιοποίηση των φορτωτικών.
Όλες αυτές οι τεχνολογίες παίζουν καθοριστικό ρόλο στο Green Transport, δηλαδή στην υιοθέτηση μίας πιο «πράσινης» λογικής στις μεταφορές, που αποτελεί και τη θεματολογία του σημερινού συνεδρίου. Όλες οι πράσινες πρακτικές περιλαμβάνονται πλέον στα κριτήρια ESG, που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνική ευθύνη και την ορθή εταιρική διακυβέρνηση και στα οποία οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμοστούν άμεσα.
Η αξιολόγηση, η σύναψη νέων συμφωνιών, η χρηματοδότηση κλπ. θα επηρεάζονται από τις επιδόσεις των επιχειρήσεων στους δείκτες ESG, ενώ ο κλάδος των μεταφορών θα είναι από τους πρώτους που θα χρειαστεί να προσαρμοστεί. Οι αλλαγές αυτές όμως, πέρα από προκλήσεις, αποτελούν ταυτόχρονα και σημαντικές ευκαιρίες για νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Κι εμείς οφείλουμε να τις αξιοποιήσουμε για μία πιο ανταγωνιστική και ανοιχτή οικονομία.
*Το άρθρο του κ. Διαμαντίδη βασίζεται στην ομιλία του (μέσω skype) κατά το 1ο Αναπτυξιακό Συνέδριο Green Transport & Logistics, με τίτλο «Navigating the Future», το οποίο διοργάνωσε η «Τεχνοεκδοτική /T-Press» στις 17 Φεβρουαρίου.
**Έντυπο τεύχος Μαρτίου 2023.
