Η διακίνηση εμπορευμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκε σχεδόν κατά 25% από το 1995 έως το 2015, ενώ τα επόμενα χρόνια προβλέπεται περαιτέρω αύξηση -παρόλο που ο ρυθμός της έχει επιβραδυνθεί λόγω της πανδημίας.
Άρθρο του κ. Νικόλαου Π. Ραχανιώτη, επίκουρου καθηγητή Διαχείρισης Αλυσίδας Εφοδιασμού στο τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Πειραιώς (τεύχος Μαΐου 2023).
Οι εμπορευματικές μεταφορές στην Ε.Ε. συνοδεύονται από μεγάλο όγκο πληροφοριών που ανταλλάσσονται μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα. Ακόμα και σήμερα, όμως, στις πολυτροπικές και διασυνοριακές μεταφορές το 99% των πληροφοριών αυτών εκτυπώνεται σε προτυποποιημένα έγγραφα.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι κύριοι λόγοι για τους οποίους παρατηρείται αυτό το φαινόμενο είναι: α) το κατακερματισμένο νομικό πλαίσιο (σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο), β) το έλλειμμα διαλειτουργικότητας μεταξύ των ψηφιακών συστημάτων μαζί με τα διαφορετικά πρότυπα ανταλλαγής ηλεκτρονικών μηνυμάτων και εγγράφων και γ) το χαμηλό επίπεδο αποδοχής των ηλεκτρονικών εγγράφων από τους εμπλεκόμενους.
Έτσι, παρατηρείται: α) χαμηλή αποδοτικότητα λόγω των μη αυτοματοποιημένων διαδικασιών, β) έλλειμμα προτυποποίησης τ ς μορφής των δεδομένων, γ) δυσκολία στην παρακολούθηση και στην ιχνηλάτηση του φορτίου, δ) διατήρηση σιλό και μη ολοκληρωμένη χρήση δεδομένων, ε) έλλειψη διαφάνειας, δυσκολίες στην αντιμετώπιση προκλήσεων ασφαλείας και συμμόρφωσης, αλλά και στ) δυσχέρεια στη διαχείριση του μεγάλου όγκου δεδομένων που παράγονται.
Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα, στις 15 Ιουλίου 2020 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρώπης ενέκριναν τον κανονισμό 2020/1056 σχετικά με τις ηλεκτρονικές πληροφορίες εμπορευματικών μεταφορών (Electronic Freight Transport Information – eFTI), οι οποίες αφορούν τη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών για τη διαχείριση και την ανταλλαγή δεδομένων σχετικά με το φορτίο και τις δραστηριότητες εφοδιαστικής, όπως είναι η παρακολούθηση των αποστολών, ο εκτελωνισμός, η συμμόρφωση στους κανονισμούς κλπ.
Tο eFTI στοχεύει να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, την παρακολούθηση και την ασφάλεια της διαδικασίας μεταφοράς εμπορευμάτων, μέσω της αυτοματοποίησης και της τυποποίησης της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των stakeholders. Κύρια εμπλεκόμενα μέρη είναι οι διαμεταφορείς και οι πάροχοι υπηρεσιών εφοδιαστικής, οι μεταφορείς, τα τελωνεία και οι υπηρεσίες προστασίας των συνόρων, οι αποστολείς, οι πολιτειακοί παράγοντες και οι πάροχοι τεχνολογικών υπηρεσιών.
Το σύστημα έχει σχεδιαστεί για την ανταλλαγή πληροφοριών κεντρικά και στη βάση συγκεκριμένων προτύπων. Τα βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής του είναι: η πιστοποιημένη πλατφόρμα eFTI, τα σημεία πρόσβασης των αρχών των κρατών-μελών (national authorities access points), τα εθνικά σημεία πρόσβασης των κρατών-μελών (member states access points) και τα σημεία πρόσβασης των οικονομικών φορέων (economic operators). Σε κάποιες περιπτώσεις η επικοινωνία των οικονομικών φορέων επιτυγχάνεται διαμέσου των παρόχων υπηρεσιών eFTI (eFTI service providers).
Ψηφιακές εφαρμογές
Η συνεργασία των φορέων επιτυγχάνεται με χρήση μιας κεντρικής και τυποποιημένης πλατφόρμας για την ανταλλαγή πληροφοριών, ενώ αξιοποιεί νέες ψηφιακές τεχνολογίες, όπως είναι το υπολογιστικό νέφος (cloud computing), το διαδίκτυο των πραγμάτων (Internet of Things – IoT) και η αλυσίδα συστοιχιών (blockchain).
Καταρχήν, οι συσκευές και οι αισθητήρες IoT μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη θέση και την κατάσταση του φορτίου σε πραγματικό χρόνο, τα οποία μπορούν στη συνέχεια να αναλυθούν και να χρησιμεύσουν στην πρόβλεψη και στην πρόληψη των διαταραχών της αλυσίδας εφοδιασμού, στη βελτιστοποίηση των δρομολογίων και στη μείωση των χρόνων μεταφοράς. Έτσι, βελτιώνεται η παρακολούθηση της διαδικασίας μεταφοράς εμπορευμάτων σε πραγματικό χρόνο και αυτοματοποιείται η ανταλλαγή πληροφοριών.
Η τεχνολογία blockchain μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ασφάλεια και την επικύρωση δεδομένων και για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με κανονισμούς και πρότυπα, καθώς επιτρέπει την ανταλλαγή ηλεκτρονικών δεδομένων που απαιτούνται από τους πολιτειακούς φορείς αλλά και άλλους οργανισμούς, για τον εκτελωνισμό, την ασφάλεια και γενικότερα τη διαχείριση των φορτίων. Τα συστήματα eFTI που βασίζονται στην τεχνολογία blockchain παρέχουν ασφαλή και απαραβίαστα αρχεία πληροφοριών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της διαφάνειας, της εμπιστοσύνης και της λογοδοσίας στον κλάδο της εφοδιαστικής.
Τα ίδια συστήματα μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση, για τον εντοπισμό μοτίβων, την πρόβλεψη αποτελεσμάτων και τη διαμόρφωση προτάσεων σχετικά με τις λειτουργίες της εφοδιαστικής. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τους παρόχους υπηρεσιών εφοδιαστικής να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, να μειώσουν το κόστος και να προσφέρουν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης πελατών.
Τέλος, τα εν λόγω συστήματα μπορούν να συνδυαστούν και με άλλες τεχνολογίες και εφαρμογές, όπως είναι αυτές των ψηφιακών διδύμων (digital twins), της έξυπνης εφοδιαστικής (smart logistics) και της προγνωστικής συντήρησης, τεχνολογίες οι οποίες υποστηρίζουν την ψηφιοποίηση του κλάδου και επιτρέπουν την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και υπηρεσιών.
Ωστόσο, η υλοποίηση ενός συστήματος eFTI απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, συνεργασία και τυποποίηση, η οποία περιλαμβάνει την ενσωμάτωση διαφορετικών εμπλεκόμενων μερών. Κάθε επιχείρηση ή οργανισμός που συμμετέχει σε ένα σύστημα eFTI χρησιμοποιεί ήδη κάποια πληροφοριακά συστήματα και διαδικασίες, ενώ βασίζει τη δημιουργία των δεδομένων του σε συγκεκριμένα πρότυπα. Δεδομένου ότι όλα τα παραπάνω διαφοροποιούνται μεταξύ δύο ή περισσότερων οργανισμών, η ανταλλαγή δεδομένων και η ενσωμάτωση όλων των πληροφοριών σε ένα κοινό σύστημα αναμένεται να είναι μία δύσκολη υπόθεση.
Οι οργανισμοί μπορούν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις της υλοποίησης με: α) τον εντοπισμό της κατάλληλης λύσης, β) τη μετάπτωση και την ενσωμάτωση των υφιστάμενων δεδομένων και γ) την παροχή εκπαίδευσης και υποστήριξης στα στελέχη των εμπλεκομένων μερών.
- Πηγή: Θ. Βουτσινάς, Κ. Γιαννάκης, Θ. Δασακλής, Ε. Κοπανάκη, Ν. Ραχανιώτης, Π. Χουντάλας (2023), «Ηλεκτρονικές Πληροφορίες Εμπορευματικών Μεταφορών, η Λευκή Βίβλος», efti.gr, Κοινότητα Γνώσης & Καινοτομίας για τη Γαλάζια Οικονομία Δήμου Πειραιά.
