Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών μάς μιλάει για τις προκλήσεις, τις κατακτήσεις και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, καθώς και για την ανάδειξη της χώρας σε διεθνές διαμετακομιστικό σταυροδρόμι για τα Logistics.
Συνέντευξη στη Γεωργία Μολώση (έντυπο τεύχος Ιανουαρίου 2024)
Στην πρόοδο, στην ανάπτυξη και στο διαρκή εκσυγχρονισμό της χώρας παρά το ασταθές διεθνές περιβάλλον αναφέρεται ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών κ. Κωστής Χατζηδάκης, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Logistics & Management.
Ο υπουργός τονίζει τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, την προσέλκυση νέων επενδύσεων και την ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με τα χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, ενώ δίνει έμφαση στον ψηφιακό μετασχηματισμό του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και στις «πράσινες» πολιτικές που επιτάσσει η κλιματική αλλαγή.
Όσον αφορά τα Logistics, o κ. Χατζηδάκης υπενθυμίζει τα άλματα που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια και δεσμεύεται να συνδράμει τα μέγιστα στην καθιέρωση της Ελλάδας σε κυρίαρχο κόμβο στην περιοχή των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
LM Κύριε υπουργέ, δεδομένων των περίπλοκων γεωπολιτικών συνθηκών και της οικονομικής αστάθειας σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο, δημιουργούνται κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία το νέο έτος;
– Πράγματι, το διεθνές περιβάλλον είναι γεμάτο προκλήσεις. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό εμείς στην Ελλάδα να κρατάμε το τιμόνι σταθερό. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα έχουμε μέχρι στιγμής καταφέρει: Η ανάπτυξη της οικονομίας έφτασε να είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωζώνη. Οι επενδύσεις και οι εξαγωγές αυξάνονται τα τελευταία χρόνια σημαντικά. Η ανεργία έχει πλέον αποκλιμακωθεί σε προ κρίσης επίπεδα. Επίσης, ανακτήσαμε την επενδυτική βαθμίδα μετά από 13 χρόνια!
Καθώς, όμως, το διεθνές περιβάλλον –όπως φαίνεται και από την πρόσφατη ένταση στην Ερυθρά Θάλασσα– παραμένει απρόβλεπτο, είναι σημαντικό να μην εφησυχάσουμε, αλλά να εντείνουμε την προσπάθεια. Για να το κατορθώσουμε, εφαρμόζουμε το κατάλληλο μείγμα οικονομικής πολιτικής που σε τίτλους έχει τα εξής βασικά συστατικά:
Πρώτον, τη δημοσιονομική σοβαρότητα, διότι πρέπει πρώτα από όλα να έχεις τα οικονομικά σου σε τάξη.
Δεύτερον, την ενίσχυση της παραγωγικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας της οικονομίας, διότι πρέπει παράλληλα να μεγαλώνεις την πίτα της οικονομίας.
Και, τρίτον, την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, προσπάθεια η οποία αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε συνθήκες διεθνούς πληθωριστικής κρίσης.
Μέσα σε ένα διεθνές περιβάλλον που συνεχίζει να χαρακτηρίζεται από αστάθεια, εμείς είμαστε αποφασισμένοι να προστατεύσουμε και να μεγιστοποιήσουμε τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια.
– Προεκλογικά η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για φορολογικές ελαφρύνσεις. Ποιες θα δούμε εντός του 2024;
– Ένα από τα πρώτα νομοσχέδια που ψηφίσαμε αμέσως μετά τις εκλογές αφορούσε, μεταξύ άλλων, αυτό ακριβώς που με ρωτάτε: μία σειρά φοροελαφρύνσεων που ξεκίνησαν να ισχύουν τώρα το Γενάρη και οι οποίες είναι:
- Η μείωση του ΕΝ.Φ.Ι.Α. κατά 10% για τις ασφαλιζόμενες για φυσικές καταστροφές κατοικίες.
- Η μείωση του φόρου συγκέντρωσης κεφαλαίων και του φόρου χρηματοοικονομικών συναλλαγών.
- Η μείωση του αφορολόγητου για τις οικογένειες με παιδιά.
Επιπλέον αυτών, ξεκίνησαν επίσης να ισχύουν από 1/1/24:
- Η μονιμοποίηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε μεταφορές, γυμναστήρια, κινηματογράφους κλπ.
- Η κατάργηση της παρακράτησης του 30% στους εργαζόμενους συνταξιούχους.
- Η μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 50% για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες (η οποία ήρθε νωρίτερα και ήταν μεγαλύτερη από αυτό για το οποίο είχαμε προεκλογικά δεσμευθεί).
Μέρος του σχεδιασμού της τρέχουσας τετραετίας είναι, επίσης, η περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών εργαζομένων και εργοδοτών κατά μία επιπλέον μονάδα, όπως έχουμε δεσμευθεί. Ταυτόχρονα, μέσω της προσπάθειας περιορισμού της φοροδιαφυγής με τις 11 πρωτοβουλίες που πρόσφατα υιοθετήθηκαν από τη Βουλή, στόχος μας είναι στο τέλος της διαδρομής –και μέσω της αυξημένης φορολογικής συμμόρφωσης που υπολογίζουμε ότι θα επιτευχθεί– να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ακόμη μεγαλύτερη μείωση των φορολογικών συντελεστών.
– Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο προκάλεσε αντιδράσεις από διάφορους κλάδους ελευθέρων επαγγελματιών. Ορισμένοι, μάλιστα, υποστήριξαν ότι υπάρχει κίνδυνος αύξησης της ανεργίας. Τι κέρδος υπολογίζετε ότι θα έχει το κράτος από τις νέες φορολογικές διατάξεις;
– Οι όποιες αντιδράσεις υπήρξαν, δεν ήταν τελικά τόσο εκτεταμένες. Αν μάλιστα δείτε τις δημοσκοπήσεις που έχουν δημοσιευθεί όλο αυτό το διάστημα, θα διαπιστώσετε ότι η πλειονότητα της κοινής γνώμης, η πλειονότητα ακόμα και των ψηφοφόρων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., αλλά και οι μισοί περίπου ελεύθεροι επαγγελματίες, συμφωνούν με τις ρυθμίσεις που φέραμε, με τις οποίες η συνεισφορά τους στα φορολογικά έσοδα θα πάει από το 0,8% στο 1,1% του ΑΕΠ, όταν στην Ευρώπη είναι στο 2,1% του ΑΕΠ.
Είναι, λοιπόν, μία λελογισμένη παρέμβαση, και γι’ αυτό δεν υπάρχει κάτι που να συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας. Από εκεί και πέρα, μπορεί η δημόσια συζήτηση να μονοπωλήθηκε από τις ρυθμίσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες, ωστόσο ο νόμος που ψηφίστηκε περιέχει ακόμα 10 διαφορετικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα συμβάλλουν στην προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.
Πρόκειται, μεταξύ άλλων, για τη διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, την απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων, τα αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου στα καύσιμα κλπ.
Ειδικά με το νέο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών προσδοκούμε σημαντικά έσοδα, τα οποία θα συντελέσουν στην αύξηση των κοινωνικών δαπανών για την υγεία και την παιδεία. Όλες μαζί οι δράσεις για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής εκτιμούμε ότι στην πλήρη εφαρμογή τους μέχρι το 2027 θα αποφέρουν 3 δισ. επιπλέον ετήσια φορολογικά έσοδα!
– Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και οι αλλεπάλληλες αναβαθμίσεις από διεθνείς οίκους θα αποδώσουν σύντομα καρπούς;
– Τέσσερις από τους πέντε αναγνωρισμένους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα οίκους αξιολόγησης (Fitch, Standard & Poors, DBRS, Scope) αναβάθμισαν τη χώρα μας στην επενδυτική κατηγορία. Εκτός αυτών είχαμε και τις αντίστοιχες θετικές αξιολογήσεις από τον ιαπωνικό οίκο R&I και δύο κινεζικούς οίκους, ενώ ο Moody’s βελτίωσε την αξιολόγησή μας κατά δύο βαθμίδες.
Όλες αυτές οι αναβαθμίσεις αντανακλώνται ήδη στο χαμηλότερο κόστος δανεισμού της Ελλάδας από τις αγορές. Αυτό, όμως, είναι μέρος μόνο των ωφελειών που θα προκύψουν. Διότι, η επιστροφή στην επενδυτική κατηγορία δημιουργεί επίσης τις προϋποθέσεις για περισσότερες επενδύσεις, για αύξηση της χρηματοδότησης της οικονομίας, καθώς και για ανάπτυξη και αύξηση της απασχόλησης.
Η προσπάθεια, όμως, δεν σταματά εδώ. Δεν θέλουμε να είμαστε τελευταίοι μεταξύ των πρώτων. Γι’ αυτό θα συνεχίσουμε με ακόμη μεγαλύτερη επιμονή να εφαρμόζουμε το μείγμα πολιτικής, το οποίο –συνδυάζοντας τη δημοσιονομική σταθερότητα με τις αναπτυξιακές πολιτικές– θα συμβάλει στη συνεχή βελτίωση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας και των ωφελειών που προκύπτουν από αυτή.
– Ποιοι κλάδοι της οικονομίας ωφελούνται περισσότερο από τους ευρωπαϊκούς πόρους και ειδικότερα από το Ταμείο Ανάκαμψης; Τι απαντάτε στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις που διαμαρτύρονται για περιορισμένη πρόσβαση στα ευρωπαϊκά κονδύλια και ειδικά στο Ταμείο Ανάκαμψης;
– Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πραγματοποιούνται δράσεις σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, όπως είναι η υγεία, η παιδεία, η απασχόληση και η κατάρτιση, οι υποδομές και οι μεταφορές, ο τουρισμός, η αγροτική ανάπτυξη κ.ά.
Επομένως, δεν θα υπάρξει κλάδος της οικονομίας ο οποίος δεν θα ωφεληθεί, όχι μόνο πρωτογενώς αλλά και δευτερογενώς –δηλαδή από τα συνολικότερα οφέλη της οικονομικής ανάπτυξης. Σε σχέση με το δεύτερο σκέλος του ερωτήματός σας, πρόσφατα ανακοινώσαμε ότι στο δανειακό σκέλος του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν συμβασιοποιηθεί 269 δάνεια, από τα οποία τα 128 (δηλαδή ποσοστό 47% του συνολικού αριθμού των δανείων) αφορούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ταυτόχρονα το Ταμείο Ανάκαμψης έδωσε και θα δώσει άμεσες ενισχύσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσα από διαφορετικά και στοχευμένα προγράμματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την εξοικονόμηση ενέργειας, την επιδότηση θέσεων εργασίας, τον εκσυγχρονισμό και την καινοτομία.
Εξάλλου, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας, το Ταμείο Ανάκαμψης αξιοποιούν οι μισές από τις επενδυτικά ενεργές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επιπλέον, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί και το έμμεσο όφελος που έχουν αρκετές από αυτές ως προμηθευτές και ανάδοχοι έργων του Ταμείου Ανάκαμψης. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις συμμετέχουν δυναμικά στις ευκαιρίες που παρουσιάζει το Ταμείο Ανάκαμψης.
Προσέξτε, όμως! Μιλάμε για το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε το ΕΣΠΑ. Με προϋπολογισμό αντίστοιχο με αυτόν του Ταμείου Ανάκαμψης ως προς τις δράσεις του για επιχειρήσεις, το ΕΣΠΑ απευθύνεται αποκλειστικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Πιστεύω ότι είναι μία παράμετρος που δεν πρέπει να παραγνωρίζεται. Υπάρχουν αναντίρρητα πάρα πολλές ευκαιρίες στο ΕΣΠΑ, οι οποίες –όσο κακόπιστη κριτική και να γίνεται από την αντιπολίτευση– δεν μπορούν να αγνοηθούν!
– Τα τελευταία χρόνια στη ζυγαριά των κέντρων λήψης αποφάσεων πρωτοστατούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Πώς ενσωματώνονται οι «πράσινες» πολιτικές στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας;
– Η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο μία σημαντική πρόκληση. Είναι επίσης μία ευκαιρία να αποκομίσουμε οφέλη για την οικονομία μας μέσα από τη διαδικασία της «πράσινης» μετάβασης. Ήδη από το 2019 η κυβέρνηση έχει θέλει πολύ ψηλά στην ατζέντα της το ζήτημα, με την προώθηση της απολιγνιτοποίησης, την αύξηση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα, την επέκταση της ηλεκτροκίνησης, την πολιτική ενεργειακής εξοικονόμησης και τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών.
Ως Υπουργείο παίζουμε σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια: τόσο σε σχέση με το νέο ΕΣΠΑ, όπου οι πράσινες επενδύσεις και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελούν σημαντική προτεραιότητα, όσο και σε σχέση με το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς ο πυλώνας της «πράσινης» μετάβασης είναι μαζί με τον πυλώνα της ψηφιακής μετάβασης οι δύο πιο σημαντικοί.
Για να αποκτήσετε μία εικόνα, στον πυλώνα της πράσινης μετάβασης του Ταμείου Ανάκαμψης έχουν ενταχθεί 103 έργα και μεταρρυθμίσεις με συνολικό προϋπολογισμό 7,08 δισ. ευρώ. Δεν είναι τυχαίο, επίσης, ότι τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας παρατηρείται μία κατακόρυφη αύξηση στις επενδύσεις για την προσαρμογή των υποδομών στα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής.
Έχουμε, λοιπόν, έναν συντονιστικό ρόλο που σκοπεύουμε να τον επιτελέσουμε με ταχύτητα, σοβαρότητα και αποτελεσματικότητα. Αυτό κάνουμε, για παράδειγμα, με τα κονδύλια για την αντιμετώπιση των συνεπειών των φυσικών καταστροφών στη Θεσσαλία και στον Έβρο (π.χ. για αντιπλημμυρικά έργα), για τα οποία προβήκαμε σε μία αναδιάταξη των πόρων τόσο του Ταμείου Ανάκαμψης όσο και του ΕΣΠΑ.
Σχετική με το θέμα αυτό είναι επίσης η πρωτοβουλία μας για την ασφάλιση περιουσίας από φυσικές καταστροφές, ενώ δεν ξεχνώ το στόχο μας για έκδοση πράσινου ομολόγου, το οποίο θα συντελέσει στην προσέλκυση πόρων για τη χρηματοδότηση νέων «πράσινων» έργων και στη βελτίωση του επενδυτικού προφίλ της χώρας.
– Η ψηφιακή μετάβαση είναι ένας εξίσου κρίσιμος παράγοντας ανάπτυξης, και ήδη έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Ποια είναι η στρατηγική του Υπουργείου προς την κατεύθυνση αυτή;
– Είναι μία προσπάθεια που είμαστε αποφασισμένοι να ενισχύσουμε με όπλο μας τους ευρωπαϊκούς πόρους του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης, οι οποίοι συνολικά ανέρχονται σε περίπου 3,4 δισ. ευρώ. Είναι ενδεικτικό πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι ο δεύτερος σημαντικότερος πυλώνας του Ταμείου Ανάκαμψης, με 69 έργα ήδη ενταγμένα και με συνολικό προϋπολογισμό 2,39 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 έχει προβλεφθεί αυξημένος αρχικός προϋπολογισμός που προσεγγίζει ήδη το 1 δισ. ευρώ, με στόχο την ενίσχυση των επιχειρήσεων, κυρίως των μικρομεσαίων. Σε αυτό το πλαίσιο, δρομολογούμε δράσεις για τη δημιουργία περισσότερων διεθνώς ανταγωνιστικών εταιρειών τεχνολογίας.
Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα «Δανείων Ψηφιακής Αναβάθμισης» μέσω του Ταμείου Χαρτοφυλακίου Συγχρηματοδοτήσεων (Business Growth Fund) της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, το οποίο έχει στόχο την παροχή ευνοϊκών δανείων επενδυτικού σκοπού στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να υλοποιήσουν έργα ψηφιοποίησης και ψηφιακής αναβάθμισης των εργασιών τους.
«Πιστεύουμε και ενισχύουμε τη δυναμική των Logistics»
– Ο κλάδος των Logistics είναι από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους την τελευταία δεκαετία. Δεδομένης της πλούσιας εμπειρίας σας στα Υπουργεία Μεταφορών και Ανάπτυξης, πώς σκοπεύετε να συνδράμετε στην περαιτέρω ανάπτυξή του εν λόγω κλάδου από τη θέση του Υπουργού Οικονομικών;
– Από τις συμβάσεις παραχώρησης σε μεγάλα λιμάνια και σε περιφερειακά αεροδρόμια, μέχρι τη δυνατότητα εργασίας τις Κυριακές σε κλάδους για την ανάπτυξη των οποίων αυτό είναι απαραίτητο, όπως είναι ο κλάδος των Logistics, έχουμε προσπαθήσει να στηρίξουμε την ανάπτυξή του. Άλλωστε ο νόμος για τα Logistics ήταν δική μου, προσωπική πρωτοβουλία.
Και πράγματι, χάρη σε όλες αυτές αλλά και άλλες αντίστοιχες πρωτοβουλίες, ο κλάδος αναπτύσσεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Υποχρέωσή μας είναι να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε έτι περαιτέρω αυτή τη δυναμική.
Μεταξύ των βασικών μας προτεραιοτήτων τώρα είναι η αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των σχετικών περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου, όπως είναι τα περιφερειακά λιμάνια και αεροδρόμια.
Πρόσφατα, για παράδειγμα, ολοκληρώθηκαν οι συμβάσεις παραχώρησης για τα λιμάνια Ηγουμενίτσας, Καβάλας και Ηρακλείου, ενώ θα ακολουθήσει η σύμβαση για το λιμάνι του Βόλου.
Υπενθυμίζω την πορεία του λιμανιού του Πειραιά, το οποίο σήμερα, 15 χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης, είναι το ταχύτερα αναπτυσσόμενο λιμάνι στην Ευρώπη, ενώ κατατάσσεται στην 4η θέση πανευρωπαϊκά στη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων!
Σε αυτή την κατεύθυνση θα κινηθούμε. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε τη γεωγραφική θέση της χώρας μας, ώστε να την καταστήσουμε κυρίαρχο διαμετακομιστικό κέντρο στην περιοχή των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
