Το ηλεκτρονικό εμπόριο –δηλαδή η αγορά και η πώληση αγαθών και υπηρεσιών, ή η διαβίβαση κεφαλαίων ή δεδομένων μέσω ηλεκτρονικού δικτύου αλλά κυρίως μέσω του διαδικτύου– βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη.
Ανάλυση του κ. Νίκου Ροδόπουλου (έντυπο τεύχος Δεκεμβρίου 2023).
Οι ηλεκτρονικές επιχειρηματικές και επιχειρησιακές συναλλαγές πραγματοποιούνται από επιχείρηση προς επιχείρηση (B2B), από επιχείρηση προς καταναλωτή (B2C), από καταναλωτή προς καταναλωτή (C2C), από καταναλωτή προς επιχείρηση (C2B) κοκ. Οι όροι «ηλεκτρονικό εμπόριο» και «ηλεκτρονικό επιχειρείν» συχνά χρησιμοποιούνται εναλλακτικά, ενώ ο όρος «e-tail» χρησιμοποιείται για τις διαδικασίες των διαδικτυακών αγορών λιανικής.
Με τον όρο «ηλεκτρονικό εμπόριο», το πρώτο που έρχεται στο μυαλό των περισσότερων στην Ελλάδα, είναι οι λιανικές πωλήσεις μέσω e-shop. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος όρος περιλαμβάνει έξι διαφορετικούς τομείς, οι οποίοι είναι αναλυτικά οι εξής:
- Business to business (B2B)
Το ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) συνίσταται στην ηλεκτρονική ανταλλαγή προϊόντων, υπηρεσιών ή πληροφοριών μεταξύ επιχειρήσεων, και όχι μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι χονδρεμπορίου, οι online παραγγελίες, οι εντολές παράδοσης ή περισυλλογής εμπορευμάτων κλπ.
- Business to consumer (B2C)
Είναι το λιανικό μέρος του ηλεκτρονικού εμπορίου στο διαδίκτυο, δηλαδή η πώληση προϊόντων, υπηρεσιών ή πληροφοριών απευθείας από τις επιχειρήσεις στους καταναλωτές.
- Consumer to consumer (C2C)
Πρόκειται για το είδος του ηλεκτρονικού εμπορίου στο οποίο οι καταναλωτές ανταλλάσσουν μεταξύ τους στο διαδίκτυο προϊόντα, υπηρεσίες και πληροφορίες. Αυτές οι συναλλαγές πραγματοποιούνται γενικά μέσω ενός τρίτου μέρους που παρέχει τη σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα.
- Consumer to business (C2B)
Είναι ο τύπος του ηλεκτρονικού εμπορίου στο οποίο οι καταναλωτές διαθέτουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους στο διαδίκτυο για την προμήθεια κυρίως εταιρειών. Πρόκειται για το αντίθετο του παραδοσιακού εμπορικού μοντέλου B2C. Δημοφιλές παράδειγμα C2B είναι οι πλατφόρμες που πωλούν φωτογραφίες και video, με ή χωρίς πνευματικά δικαιώματα.
- Business to administration (B2A)
Το Β2Α αφορά τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά μεταξύ εταιρειών και δημόσιας διοίκησης ή κυβερνητικών φορέων. Πολλοί κλάδοι της κυβέρνησης εξαρτώνται από διάφορους τύπους ηλεκτρονικών υπηρεσιών ή προϊόντων (νομικά έγγραφα, μητρώα, κοινωνική ασφάλιση, φορολογικά δεδομένα και απασχόληση). Οι επιχειρήσεις μπορούν να τα προμηθεύουν ηλεκτρονικά.
- Consumer tο administration (C2A)
Το C2A είναι οι συναλλαγές που πραγματοποιούνται ηλεκτρονικά μεταξύ καταναλωτών και δημόσιας διοίκησης ή κυβερνητικών φορέων. Η κυβέρνηση σπάνια αγοράζει προϊόντα ή υπηρεσίες από ιδιώτες, αλλά οι πολίτες συχνά χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα για την υγεία, τη φορολογία, τις πληρωμές στο Δημόσιο κ.ά.
Η σημερινή εικόνα
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η ευρεία χρήση πλατφορμών ηλεκτρονικού εμπορίου (e-tail, όπως είναι το Amazon και το eBay) συνέβαλε στη σημαντική ανάπτυξη του διαδικτυακού λιανικού εμπορίου. Το 2011 το ηλεκτρονικό εμπόριο αντιπροσώπευε το 5% των συνολικών λιανικών πωλήσεων, σύμφωνα με το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ, ενώ το 2020, και με την έναρξη της πανδημίας, είχε αυξηθεί σε πάνω από το 16% των λιανικών πωλήσεων.
Η έκρηξη των ηλεκτρονικών συναλλαγών λιανικής, με τη σταδιακή επαναφορά των αγορών σε μια νέα κανονικότητα, βρίσκεται σε τροχιά σταθεροποίησης. Παρ’ όλα αυτά, η σταθεροποίηση σε μέσους όρους (προ και μετά Covid-19) δείχνουν μικρές αλλά σταθερές αυξητικές τάσεις.
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με το Euro Commerce, ο κύκλος εργασιών στο ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο B2C αυξήθηκε από 849 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021 σε 899 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022, παρότι ο ρυθμός ανάπτυξης μειώθηκε από 12% το 2021 σε 6% το 2022. Ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2023 προβλέπεται να αυξηθεί ελαφρώς (κατά 8%), με τον κύκλο εργασιών στο ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο B2C να συνεχίζει επίσης την αυξητική του τάση.
Αν και το 2022 σηματοδότησε τα 30 χρόνια του single market της Ε.Ε., βλέπουμε ότι ακόμα οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σημαντικά δομικά εμπόδια, ιδίως σε σχέση με τις διασυνοριακές πωλήσεις.
Η έλλειψη γρήγορου Internet και η προβληματική κάλυψη 4G ή 5G του συνόλου της Ελλάδας, προκαλεί σημαντικό πρόβλημα τόσο στην ανάπτυξη της ψηφιακής ωριμότητας του γενικού πληθυσμού, όσο και στην επιχειρηματική ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η χώρα μας βρίσκεται πίσω από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στο ποσοστό των πολιτών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο (Internet user per country). Με ποσοστό 84% καταλαμβάνουμε την 33η θέση από τις 37 χώρες της Ευρώπης, λίγο μπροστά από τη Βουλγαρία και την Κροατία (83%), τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη (80%) και την Αλβανία (79%). Αντίθετα, στις ηλεκτρονικές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών (e-shopper per country), η Ελλάδα με 70% βρίσκεται στην 21η θέση. Να σημειωθεί ότι στην κατηγορία e-shopper περιλαμβάνονται και οι υπηρεσίες food delivery.
Ο κόσμος της λιανικής αλλάζει
Στη νέα πραγματικότητα δεν υπάρχουν σταθερές που θα διατηρούνται για πολλά χρόνια. Το περιβάλλον μεταλλάσσεται και μετασχηματίζεται ανάλογα με τη μείωση της γεωγραφικής απόστασης, τις οικονομικότερες και συμφέρουσες τιμές και, κυρίως, την αμεσότητα και την ευκολία ανεύρεσης προϊόντων.
Το 2021 στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν 77 εκατομμύρια ηλεκτρονικές πωλήσεις (μοναδικές πράξεις), έναντι 20,3 εκατ. πωλήσεων που έγιναν με φυσική παρουσία στο κατάστημα.
Φυσικά οι ηλεκτρονικές πωλήσεις κρύβουν πλήθος κινδύνων (απώλεια χρημάτων μέσω εξαπάτησης κλπ.), ενώ στερούν από τον καταναλωτή την εμπειρία να γνωρίσει το προϊόν από κοντά, αντί να το επιλέξει από μια φωτογραφία, χωρίς να ξέρει αν του ταιριάζει.
Για το λόγο αυτό αρχίζει πλέον να επικρατεί ο όρος «PhyGital», που σημαίνει φυσική και ηλεκτρονική εμπειρία παράλληλα. Η πρακτική αυτή προσφέρει αρχικά τη δυνατότητα της ηλεκτρονικής έρευνας της αγοράς, και στη συνέχεια την αγορά από το κατάστημα με φυσική παρουσία.
Ο κόσμος αλλάζει, το μέλλον θα είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που βιώνουμε σήμερα, και σίγουρα το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει!
