Το τελευταίο χρονικό διάστημα, κι ενώ υπήρξαν κάποια ενθαρρυντικά σημάδια ανάκαμψης από την πανδημία, ο πόλεμος που ξέσπασε στην Ουκρανία δημιούργησε νέα και δυσεπίλυτα προβλήματα στο κύκλωμα εφοδιασμού εκατοντάδων χιλιάδων επιχειρήσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Άρθρο του δρ. Βασίλη Ζεϊμπέκη, προέδρου του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, επίκουρου καθηγητή στο Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας & Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου (έντυπο τεύχος Μαρτίου 2022)
Είναι φανερό πως ο πόλεμος που έχει ξεσπάσει, έρχεται να προσθέσει κι άλλους «πονοκεφάλους», επηρεάζοντας άμεσα ένα σημαντικό ποσοστό του διεθνούς εμπορίου σιτηρών, πετρελαίου και φυσικού αερίου. Πιο συγκεκριμένα, η κατάσταση έχει ως εξής:
– Φυσικό αέριο: Περίπου το 41% του φυσικού αερίου που προμηθεύεται η Ευρώπη έρχεται από τη Ρωσία. Μια εναλλακτική θα μπορούσε να είναι το υγροποιημένο φυσικό αέριο (Liquified Natural Gas [LNG]) που θα μπορούσαμε να προμηθευτούμε από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Κατάρ και τη Νιγηρία.
– Αργό πετρέλαιο: Περίπου το 34% του πετρελαίου που προμηθεύεται η Ευρώπη έρχεται από τη Ρωσία. Εναλλακτικά, οι χώρες που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη ζήτηση αργού πετρελαίου είναι η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
– Βιομηχανικά μέταλλα: Η Ρωσία μαζί με την Ουκρανία είναι ηγέτιδες χώρες στην παραγωγή μετάλλων όπως είναι το αλουμίνιο, το νικέλιο, ο χαλκός κτλ. Πηγές εισαγωγών θα μπορούσαν να αποτελέσουν η Λατινική Αμερική, η Κίνα και η Ιαπωνία, αλλά όλες αυτές οι επιλογές βρίσκονται γεωγραφικά πολύ μακριά από την Ευρώπη.
– Αγροτικά προϊόντα και αγροεφόδια: Η Ρωσία και η Ουκρανία κατέχουν πάνω από το 25% της παγκόσμιας αγοράς σε εξαγωγές σιταριού, το 20% των εξαγωγών καλαμποκιού και το 80% των εξαγωγών ηλιέλαιου. Αντί αυτών, προμηθεύτριες χώρες θα μπορούσαν να γίνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Τουρκία και η Ολλανδία (ανά είδος προϊόντος).
Εκτός από το υψηλό κόστος, το πρόβλημα για την οικονομία, τόσο την ελληνική όσο και την παγκόσμια, δεν είναι μόνο η ένταση αλλά κυρίως η διάρκεια του φαινομένου. Πράγματι, κάθε εβδομάδα που περνά, επιβεβαιώνονται οι ανησυχίες παραγόντων της αγοράς ότι και το 2022 θα αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς η διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν θα εξομαλυνθεί εύκολα, ενώ το μεταφορικό κόστος θα διατηρηθεί σε υψηλό επίπεδο.
Μεταφορικό κόστος
Ειδικά στις θαλάσσιες μεταφορές υπάρχει μεγάλη ανησυχία στους παγκόσμιους κολοσσούς για την κλιμάκωση της κρίσης στην Ουκρανία. Οι μεγάλες ναυτιλιακές (όπως η MSC και η Maersk) επιβεβαίωσαν ότι αναστέλλουν προσωρινά τις κρατήσεις από και προς τη Ρωσία, ως απάντηση στη συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία, με εξαίρεση τα τρόφιμα και τις ιατρικές και ανθρωπιστικές προμήθειες.
Οι αλλεπάλληλες κυρώσεις που επιβάλλονται στη Ρωσία έχουν αρχίσει να επιδρούν στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, η οποία ήδη αντιμετωπίζει προβλήματα ομαλής λειτουργίας εξαιτίας του συνωστισμού πλοίων στα λιμάνια ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία από τη Lloyd’s List Intelligence, συνολικά 82 πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων βρίσκονταν αγκυροβολημένα έξω από τα κινεζικά λιμάνια του Νίνγκμπο και της Σαγκάης, περιμένοντας να παραλάβουν εμπορεύματα. Επιπλέον 61 πλοία βρίσκονταν στο αγκυροβόλιο στο Χονγκ-Κονγκ και στο Γιαντιάν.
Στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού, έξω από τα λιμάνια του Λονγκ Μπιτς και του Λος Άντζελες περίμεναν σχεδόν 70 πλοία για να ξεφορτώσουν το φορτίο τους, ενώ στην Ευρώπη, στο Ρότερνταμ και στην Αμβέρσα βρίσκονταν σε αναμονή 19 πλοία.
Όσο διατηρείται η κατάσταση αυτή, με το 15-20% του παγκόσμιου στόλου εμπορευματοκιβωτίων να καθυστερεί σε κάποιο λιμάνι, τόσο θα παραμένουν σε υψηλές τιμές τα ναύλα, θα καθυστερούν οι παραδόσεις προϊόντων και θα σημειώνονται ελλείψεις στην παγκόσμια αγορά. Όπως επισημαίνουν στελέχη επιχειρήσεων, απαιτείται χρόνος για την προσαρμογή στις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, και για να αναθεωρηθούν οι διαδικασίες αποδοχής και διεκπεραίωσης κρατήσεων.
Εν κατακλείδι, οι κυρώσεις στη Ρωσία έρχονται να συνθέσουν ένα δύσκολο παζλ εξελίξεων, που επηρεάζει τις εφοδιαστικές αλυσίδες παγκοσμίως. Χρειάζεται οργάνωση, ψυχραιμία και διορατικότητα ώστε οι εταιρείες να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν και αυτή την αναταραχή.
Τι μπορούν να κάνουν οι επιχειρήσεις
Μπροστά στις νέες προκλήσεις, οι εταιρείες θα πρέπει να αναδιοργανώσουν τα κυκλώματα εφοδιαστικής τους, ώστε να ανταπεξέλθουν με όσο το δυνατόν πιο οργανωμένο και στιβαρό τρόπο στις διαταραχές που βιώνουν τα τελευταία χρόνια. Τα σημεία στα οποία θα μπορούσαν να εστιάσουν τα στελέχη των εταιρειών είναι τα ακόλουθα:
– Τεχνολογία & πληροφοριακά συστήματα: Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κυκλώματος εφοδιασμού σε μια εταιρεία δίνει τις δυνατότητες της καλύτερης πρόβλεψης και της αντιμετώπισης απρόοπτων καταστάσεων, της μείωσης του λειτουργικού κόστους αλλά και της βελτιστοποίησης της οργάνωσης των διαδικασιών logistics.
– Ευελιξία και ανθεκτικότητα: Οι εταιρείες θα ήταν καλό να αξιολογήσουν εκ νέου όλους τους προμηθευτές τους και το κύκλωμα εφοδιασμού τους. Για παράδειγμα, η επιλογή εναλλακτικών προμηθευτών με βάση και την απόσταση (και όχι μόνο το κόστος) θα βοηθούσε στην ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων.
– Χρήση δεδομένων για λήψη αποφάσεων: Η λήψη και η ανάλυση δεδομένων είναι κρίσιμη ώστε να μπορέσει μια εταιρεία να έχει ξεκάθαρη εικόνα αναφορικά με τις επιδόσεις των προμηθευτών της, αλλά και για τις ανάγκες των πελατών της. Παράλληλα, η ορθή χρήση και ανάλυση δεδομένων υποστηρίζει την λήψη ορθών αποφάσεων σε κρίσιμα θέματα, όπως είναι αυτά της εφοδιαστικής διοίκησης.
